آلمانیها مدتهاست که از «مسئولیت آلمان در برابر بشریت» حرف میزنند. این مسئولیت با اشارهای به سابقۀ هولوکاست و عبرت گرفتن از آن، جلوگیری از نسلکشی را یکی از اصول سیاست خارجۀ آلمان و در تعبیری دیگر جزء «منافع ملی» این کشور میداند. اما در دهههای اخیر و علیالخصوص از دوران نخستوزیری انگلا مرکل به این سو، این مسئولیت اخلاقی، به پیمانی همهجانبه برای دفاع از اسرائیل و همۀ جنایتهایش تبدیل شده است. چیزی که هانس کودنانی آن را «بیشصهیونیست» شدن آلمان مینامد. «فرهنگ یادآوری» که زمانی آن را روشی درخور برای رویارویی با گذشته میدانستند چطور به بیراهه رفت؟