امروزه دموکراسی به عنوان سدی در مقابل اقدامات مخرب خودکامگان در نظر گرفته می شود. در عمل اتفاق دیگری می افتد و شاهد حفظ سیاست های زیان بار به شکل دموکراتیک هستیم. این پارادوکس موضوع اصلی کتاب «افسانه رای دهنده منطقی» است. برایان کاپلان، اقتصاددان استدلال می کند که برخلاف توضیحات متداول، گروه های فشار یا ناآگاهی رای دهندگان عامل این انتخاب ها نیستند، بلکه در توصیفی بدتر، رای دهندگان «غیرمنطقی» هستند. به بیان بهتر، افراد به طور گسترده ایده های نادرستی دارند که مطابق این ایده های نادرست تصمیم می گیرند. کاپلان ضمن برشمردن چهار سوگیری نظام مند در میان رای دهندگان، توضیح می دهد که انتخاب آزاد و اتکا بر بازارها، به عنوان جایگزینی منطقی برای رویه های دموکراتیک است.
در دیکتاتوری ها سیاست های وحشتناکی از سوی حاکمان به کار گرفته می شود؛ اما کمتر پیش می آید که این سیاست ها مبهم و گیج کننده باشند. برای مثال، دیوار برلین اعتراضات زیادی را به همراه داشت؛ اما کمتر کسی درباره هدف از ساخت آن سوال داشت؛ همه می دانستند که رهبران آلمان شرقی در تلاش بودند تا از خروج رعایای خود و فرار دسته جمعی به همسایه غربی جلوگیری کنند. این پیشینه سیاه این تصور را به وجود آورده که سیاست های بد مولود شکاف میان منافع مردم و حاکمان آنها است. جای تعجب ندارد که با چنین برداشتی، دموکراسی یک نوشداروی محبوب به حساب خواهد آمد. راه حل پیشنهادی این است که به سادگی، قدرت را به مردم بدهیم و به این ترتیب، حاکم و شهروندان را یکی کنیم. با این حال همه چیز خوب پیش نمی رود و در واقعیت، نقطه مقابل آنچه گفته شد، رخ داده است؛ دموکراسی ها عمدتا سیاست هایی را که به نفع اکثر مردم نیست، حفظ می کنند. دیوار تعرفه های تجاری مثال کلاسیک این موضوع هستند.
مسلما دیوار تعرفه به ترسناکی دیوار برلین نیست؛ اما بسیار مبهم و گیج کننده تر از آن است. کاستی های دموکراسی در قیاس با حکومت های تمامیت خواه کمرنگ است و دست کم هزاران نفر را به کام مرگ نمی فرستد؛ اما در دورانی که دموکراسی به رایج ترین شکل حکومت در جهان بدل شده است، دلیلی وجود ندارد که به این نکته اکتفا کنیم و به سازوکار تولید خروجی های نامطلوب آن نپردازیم. درحالی که در تئوری، دموکراسی سدی در مقابل سیاست های زیان بار اجتماعی است، در عمل به پناهگاه امن رویه های مخرب تبدیل می شود. در توضیح این پارادوکس دو پاسخ متداول وجود دارد؛ نخست گفته می شود که بازدارندگی انتخابات ضعیف تر از چیزی است که تصور می شود و گروه های فشار و منافع خاص تصمیمات نمایندگان را هدایت می کنند. دوم، ادعا می شود رای دهندگان ناآگاه هستند. با این حال نویسنده کتاب در تلاش است تا عامل سومی را برای این پدیده معرفی کند. کاپلان ادعا می کند که وضعیت رای دهندگان بدتر از ناآگاهی است و به رغم فقدان دانش، با اطمینان فهرستی طولانی از باورهای نادرست را پذیرفته اند؛ وضعیتی که باعث می شود تا رای دهندگان را «غیرمنطقی» بنامد. کاپلان در نهایت مدعی می شود نه تنها افراد عادی، بلکه اقتصاددانان نیز زیادی روی دموکراسی حساب کرده اند و جایگزین های بازاری فرایندهای دموکراتیک را دست کم گرفته اند.

قانون اعداد بزرگ کار نمی کند
مطالعات متعدد اقتصادسیاسی نشان می دهد که تاثیر یک رای منفرد در انتخابات به قدری کم است که تاثیری روی نتایج نهایی نخواهد داشت. از طرفی تقریبا همه اقتصاددانان و دانشمندان علوم سیاسی متفق القولند که میانگین سطح دانش سیاسی شهروندان به شدت پایین است. با این حال محققان به این باور کلیدی دست یافته اند که با این حجم از جهل سیاسی، دموکراسی می تواند به خوبی کار کند. این نتیجه به این شیوه استنتاج می شود که رای دهندگان مرتکب اشتباهات نظام مند نمی شوند و تمام خطاها به صورت تصادفی رخ می دهد. طبق قانون اعداد بزرگ، این یعنی در صورت وجود ناآگاهی 98درصد شهروندان، تصادفی بودن خطاها موجب می شود تا در انتخاب بین الف و ب، احتمال برابری برای انتخاب این دو گزینه وجود داشته باشد. این یعنی آرا این 98درصد به صورت برابر 49درصد میان دو گزینه توزیع می شود و نتیجه انتخابات به 2درصد جمعیت آگاه بستگی خواهد داشت. این پدیده را «معجزه تجمیع» می نامند. با این حال به نظر می رسد فرض نبود اشتباهات سیستماتیک چندان درست نیست. جورج استیگلر، نوبلیست اقتصاد در این باره گفته بود که «این فرض را که دیدگاه های نادرست عامل تداوم خط مشی های عمومی ناکارآمد بوده است، به سختی می توان جدی گرفت. اینکه پایدار ماندن قوانین تعرفه در عمده کشورها را پس از چند دهه صرفا به ناآگاهی، نه اقدامات تعمدی، نسبت دهیم، دچار ابهام است.» نکته اصلی این است که اگر معجزه تجمیع درست باشد، دموکراسی می تواند حتی با رای دهندگان نادان نیز کار کند. دموکراسی به هوشیار و ناآگاه حق یکسان می دهد؛ اما آگاه سیاست نهایی را تعیین می کند. کاپلان در کتاب خود، با بررسی دیدگاه های مختلف، با قطعیت مدعی می شود که رای دهندگان به سوگیری نظام مند درباره اقتصاد دارند و در میان عموم مردم، هیچ موضوعی مانند اقتصاد دچار درک نادرست نیست. به این ترتیب خبری از انتخاب های تصادفی نیست و قانون اعداد بزرگ دیگر کار نمی کند.

باورهای نادرست اقتصادی
کاپلان چهار نوع سوگیری نظام مند را برمی شمرد که از رای دهندگان افرادی غیرمنطقی می سازد. سوگیری های «ضدبازار»، «ضد خارج از کشور»، «ساختگی» و «بدبینانه» خلاصه ای از سوگیری هایی هستند که از سیاست های نادرست تحت یک نظام دموکراتیک محافظت می کنند. این سوگیری ها چقدر رایجند؟ و اگر کارشناسان و افکار عمومی در دو نقطه مقابل قرار دارند، چه دلیلی برای جانبداری از کارشناسان وجود دارد؟ شاید این کارشناسان هستند که مغرضانه برخورد می کنند. کاپلان ضمن استدلال درباره اینکه چرا اقتصاددانان در این باره اشتباه نمی کنند به توضیح جزئیات سوگیری های یادشده می پردازد.
در این کتاب استدلال می شود که با وجود گسترش آموزش علم اقتصاد، درک عمومی نسبت به آن همچنان پایین است. درحالی که اقتصاددانان اذعان دارند حداکثر کردن سود در کنار نقص بازار می تواند نتایج بدی به همراه داشته باشد، غیراقتصاددانان تمایل دارند طمع را از نظر اجتماعی به خودی خود مضر بدانند. سوگیری ضد بازار یک انحراف موقتی و فرهنگی خاص نیست. این یک الگوی عمیقا ریشه دار از تفکر بشری است که اقتصاددانان را برای نسل ها ناامید کرده است. این درحالی است که بهره گیری از انگیزه نفع مادی شخصی برای ارتقای خیر عمومی را شاید بتوان مهم ترین اختراع اجتماعی نامید که بشر تاکنون به آن دست یافته است. سود یک کمک مالی نیست، بلکه پولی است که می گوید اگر می خواهید ثروتمند شوید، باید کاری را انجام دهید که مردم هزینه آن را بپردازند. سود انگیزه هایی برای کاهش هزینه های تولید، انتقال منابع از صنایع کم ارزش تر به صنایع با ارزش تر و خلاقیت ایجاد محصولات جدید می دهد. این درس اصلی ثروت ملل است «دست نامرئی» بی سر و صدا تجار خودخواه را متقاعد می کند که به منافع عمومی خدمت کنند.
دیگر تعصب رایج میان عموم مردم، تنفر از خارجی ها و محصولات آنهاست. استعاره های رایج تجارت خارجی را با مسابقه و جنگ یکی می دانند. این در حالی است که قانون مزیت نسبی، یکی از جذاب ترین قضایا در علم اقتصاد، نشان می دهد که حتی اگر یک کشور از هر نظر بهره وری کمتری داشته باشد، تجارت بین المللی سودمند متقابل همچنان ممکن است. وقتی شغل کمیاب است، غریزه حفظ کسب وکار خود قوی است و وسوسه سرزنش رقبای خارجی غیرقابل اجتناب خواهد بود؛ اما اگر مبادلات سودمند متقابل آن قدر زیان بارند، چرا حمایت گرایی را باید به مرزهای ملی محدود کرد؟ چرا مردم روی پولی که از «کشور» خارج می شود تمرکز می کنند؛ اما به پول خارج شده از «منطقه»، «شهر»، «روستا» یا «خانواده» توجهی ندارند؟ سستی این سوگیری بیش از دو قرن است که برای اقتصاددانان روشن شده است.
میلتون فریدمن، در سفر به چین با گروهی از کارگران مواجه شد که با بیل و کلنگ در حال کار بودند. چینی ها در پاسخ به این سوال که چرا از ماشین آلات استفاده نمی کنند، اعلام کردند نمی خواهند با این کار به مشاغل لطمه ای بزنند. فریدمن با کنایه اعلام کرد پس به جای بیل به آنها قاشق بدهید تا شغل بیشتری ایجاد شود. عمده افراد همچنان تصور می کنند که بیکار شدن گروهی از شاغلان به معنای بیکاری همیشگی این افراد است. عموم مردم اغلب به معنای واقعی کلمه معتقدند که استفاده از نیروی کار بهتر از صرفه جویی است. صرفه جویی در به کارگیری نیروی کار، تولید کالاهای بیشتر با ساعات کار کمتر، به طور گسترده نه به عنوان پیشرفت، بلکه به عنوان یک خطر تلقی می شود. کاپلان این باور را سوگیری «ساختگی» می نامد.آخرین سوگیری نظام مند افراد درباره اقتصاد بدبینی نسبت به آینده است. سوگیری بدبینی کمتر از سوگیری ضد بازار، ضد خارجی یا ساختگی شناخته شده است. اقتصاددانان مشهور گذشته اغلب آن را نادیده می گرفتند. معلمان اقتصاد، زمان نسبتا کمی را صرف ریشه یابی آن می کنند. کاپلان پیشرفت تدریجی را عاملی می داند که موجب می شود افراد نسبت به وضعیت خود قضاوت درستی نداشته باشند.

کدام بنیادگرایی؛ بازار یا دموکراسی؟
«بنیادگرایی بازار» احتمالا محبوب ترین توهین این روزها به اقتصاد است. بنیادگرایان مسیحی به دلیل لفظ گرایی دقیق خود در کتاب مقدس و تمایل نامحدودشان برای نادیده گرفتن یا تحریف حقایق زمین شناسی و زیست شناسی برای مطابقت با تعصبات خود بدنام هستند. برای اینکه این قیاس مناسب باشد، اقتصاددان معمولی باید بدون توجه به شواهد، عملا بدون استثنا به برتری بازارها اعتقاد داشته باشد و مخالفان باید از تکفیر بترسند. از این منظر، اتهام «بنیادگرایی بازار» احمقانه است و حتی به عنوان یک کاریکاتور شکست می خورد. اگر از یک اقتصاددان معمولی بخواهید مناطقی را که بازارها در آنها ضعیف عمل می کنند نام ببرد، او لیستی از کالاهای عمومی، اثرات جانبی، انحصار و اطلاعات ناقص را به شما خواهد داد.
به طور مشابه، سرسخت ترین مخالفان «بنیادگرایی بازار» خود اغلب معتقد به چیزی هستند که می توان آن را «بنیادگرایی دموکراتیک» نامید. خاص ترین بیان آن کلیشه ای است که به نامزد شکست خورده ریاست جمهوری آمریکا در سال1928 آل اسمیت نسبت داده می شود که گفته بود «همه بیماری های دموکراسی را می توان با دموکراسی بیشتر درمان کرد.» پس چرا استانداردی دوگانه نسبت به این دو وجود دارد؟ زیرا برخلاف بنیادگرایی بازار، بنیادگرایی دموکراتیک گسترده است. در جمع های مودبانه می توانید پرستندگان زئوس را مسخره کنید؛ اما این کار درباره مسیحیان ممکن نیست. به همین ترتیب، تمسخر بنیادگرایی بازار از نظر اجتماعی پذیرفتنی است، اما بنیادگرایی دموکراتیک نه؛ زیرا بنیادگرایان بازار، برخلاف همتایان دموکراتیک خود کمیاب هستند. کاپلان در انتها استدلال می کند که دیکتاتوری تنها جایگزین دموکراسی نیست و واگذاری اتخاذ تصمیم به افراد از طریق بازار را می تواند راه سومی نامید که جایگزینی برای دوگانه دیکتاتوری- دموکراسی به شمار می رود. بنیادگرایان دموکراتیک این ایده را توهین آمیز می دانند؛ زیرا به نظارت دموکراتیک پایان می دهد. اما نگاهی دقیق تر به نمونه های واقعی مانندخصوصی سازی امواج تلویزیونی و ظهور شبکه های خصوصی تلویزیونی مانند HBO نشان می دهد که دموکراسی چگونه می تواند به مانعی مهم بر سر راه تولیدات خلاقانه، ثروت آفرین و سودآور تبدیل شود.