کلید رشد در دنیای مدرن
در چنین شرایطی است که از سوی کارشناسان یک سوال مهم مطرح می شود اینکه چنین اقداماتی می تواند چین را از مسیر فناوری باز دارد یا اینکه باعث می شود چینی ها به صورتی خودکفا در این مسیر حرکت کرده و به پیشرفت خود ادامه دهند؟
با توجه به تحولاتی که در اقتصاد جهانی و مناسبات بین المللی صورت گرفته، امروزه از تراشه های الکترونیک به عنوان عاملی در جهت رشد اقتصادی، پیشرفت اجتماعی و حفظ امنیت ملی یک کشور یاد می شود؛ چراکه اکنون تراشه ها به عنوان مغز یا واحدهای کنترل کننده جامعه مدرن تلقی شده و برای استفاده از فناوری های نوظهور مانند هوش مصنوعی، محاسبات کوآنتومی و تجزیه و تحلیل داده های بزرگ نقشی کلیدی دارند. از سوی دیگر از آنجا که تراشه های الکترونیکی حد میانه رقابت های اقتصادی و نظامی را نیز تشکیل می دهند، تسلط بر زنجیره تامین آنها به یک اختلاف اساسی و استراتژیک میان امریکا و چین بدل شده است.
در همین راستا شاهد هستیم که ایجاد محدودیت های امریکا برای چین در زمینه تراشه ها، باعث تغییر اولویت پکن در خصوص صنعت نیمه رساناها شده است. لذا از آنجا که امروزه امنیت ملی بر کارایی اقتصادی مبتنی بر تولید شبکه های جهانی فناوری است، محدودیت های اعمال شده روی چین در این زمینه مستقیما به اقتصاد و امنیت ملی این کشور مرتبط می شود. به همین دلیل در شرایطی که پکن نسبتا دیرتر به صنعت نیمه رساناها وارد شده، در صورتی که در این رقابت فناوری از غرب و به خصوص امریکا عقب بماند، نه تنها از منظر اقتصادی و امنیتی، بلکه از لحاظ ژئوپلیتیکی نیز در موقعیت ضعیف تری قرار خواهد گرفت.
در همین رابطه، نشریه نشنال اینترست در گزارشی که اخیرا منتشر کرده، تاکید می کند چنین مساله ای می تواند برای چین به یک قفل اقتصادی و چالش امنیتی تبدیل شود. در واقع نکته اصلی این است که امریکا و متحدانش به یک استراتژی موسوم به نقطه خفه کردن روی آورده اند که با توجه به انحصاری که در زمینه تراشه ها دارند، می توانند پیشرفت چین در حوزه فناوری را مختل کنند.
برنامه چین برای خودکفایی
به همین دلیل است که چینی ها از مدت ها قبل یعنی از سال2018 به این سو چنین خطری را تشخیص داده و با شناسایی 35 مورد فناوری و محصول تلاش کرده اند که به سرعت و طی 5 سال چنین استراتژی را از سوی امریکا و غرب خنثی کنند. اما در این میان سوال مهم این است که چین تا چه میزان به خودکفایی در صنعت نیمه رساناها نزدیک شده است؟ پاسخ این است که با وجود گام های خاص چین در زمینه زنجیره تامین تراشه های نیمه رسانا، پکن همچنان از رسیدن به مرحله خودکفایی فاصله دارد. در واقع هر چند استارت آپ های چینی تقریبا در تمامی بخش ها از جمله نرم افزارهای طراحی و پایگاه های اطلاعاتی گرفته تا تجهیزات تولید و مواد نیمه رسانا فعالیت می کنند، اما برای پیدا کردن جایگزین های داخلی محصولات وارداتی تاکنون زیر 5 درصد موفق بوده اند.
در این میان سرمایه گذاری های زیادی از سوی پکن صورت گرفته، اما مساله مهم در خصوص تراشه های الکترونیکی و نیمه رسانا، رسیدن به مرحله تولید انبوه آنهاست که همچنان این مساله به واسطه نیاز مبرم به زیرساخت ها، نیروی انسانی و سرمایه گذاری های کلان محقق نشده است. البته لازم به ذکر است که چینی ها تاکنون در زمینه دستگاه های لیتوگرافی، دستگاه های پیشرفته میکروچیپ و نیز برخی دیگر از ماشین ها پیشرفت های قابل توجهی داشته اند، اما همچنان در بخش های مهم دیگر نظیر ابزارهای اتوماسیون طراحی الکترونیکی (EDA) با توجه به تحریم های اعمال شده علیه شرکت هوآوی قادر به به روزرسانی نرم افزارهای خود نیستند.
در چنین شرایطی است که پیوستن ژاپن به طرح ایجاد محدودیت فناوری علیه چین می تواند استراتژی نقطه خفه کردن چین را تشدید کند؛ چراکه ژاپنی ها اکنون در تولید 19 ماده نیمه رساناها در جهان حرف نخست را می زنند. به عنوان نمونه شاهد بودیم که در بحبوحه اختلافات تجاری میان ژاپن و کره جنوبی، وقتی توکیو صادرات سه نوع ماده اولیه تولید نیمه رساناها را به این کشور متوقف کرد در کل زنجیره ارزش این محصولات در جهان اخلال ایجاد شد. به همین دلیل از آنجا که چین در زمینه فتورزیست هاب سطح بالا همچنان به واردات از ژاپن وابسته است، محدود کردن صادرات برخی اقلام به چین دقیقا در راستای مقابله واشنگتن با پکن تعریف و تفسیر می شود.
آینده پرابهام
با این حال در شرایطی که این محدودیت ها ممکن است مانع پیشرفت چین در تولید تراشه شود، اثربخشی بلندمدت آنها نامشخص است. تراشه ها محصولات بسیار پیچیده ای هستند که هم در زمینه سخت افزار و هم در بخش نرم افزار به تخصص فنی عمیق نیاز دارند و بر یک شبکه تولید جهانی محکم متکی هستند.
پیچیدگی ساخت تراشه در سرمایه گذاری قابل توجه در تحقیق و توسعه مشهود است. تنها در سال 2021، این صنعت در مجموع 71 میلیارد دلار در تحقیق و توسعه (R&D) سرمایه گذاری کرده که کل سرمایه گذاری 51 میلیارد دلاری «صندوق بزرگ» چین را از سال 2014 به این سو تحت الشعاع قرار داده است. بنابراین سرمایه گذاری تحقیق و توسعه توسط اکوسیستم نوآوری جهانی تقویت شده و تقاضای مشتری برای تراشه های با کارایی بالا، نیروی محرکه ای برای پیشرفت در طراحی و ساخت این محصولات بوده است.
در واقع در حالی شبکه تولید جهانی در تولید تراشه به طور مداوم در حال تحول است که شرکت ها تلاش می کنند موقعیت خود را با دستیابی به قابلیت های جدید و مشارکت در فعالیت های با ارزش افزوده بالاتر ارتقا دهند. در طول تاریخ، سه تغییر عمده در صنعت تراشه سازی رخ داده که هر کدام شامل جابه جایی بخش های با ارزش افزوده پایین تر زنجیره ارزش به اقتصادها یا مناطق در حال ظهور است. در شیفت اول، تولید تراشه از ایالات متحده به ژاپن منتقل شد، در حالی که ایالات متحده تسلط خود را در طراحی تراشه و مالکیت معنوی حفظ کرد. تغییر دوم در شرایطی صورت گرفت که ژاپن بخش های با ارزش افزوده بالا را در بخش مواد و تجهیزات حفظ کرده و تولید و بسته بندی را به کره جنوبی و تایوان منتقل کرد. در مرحله سوم کره جنوبی مزیت خود در تولید نیمه رساناهای حافظه و صفحه نمایشگرها را تقویت و تایوان نیز در زمینه ریخته گری خود را تقویت کرد. این در حالی بود که چینی ها در این مرحله وارد بحث بسته بندی و تولید تراشه ها با ارزش افزوده پایین تر شدند.
در این رابطه شواهد نشان می دهد هر چند که دولت چین در راستای سیاست های صنعتی خود یارانه و امکانات قابل ملاحظه ای را به بخش فناوری داخلی خود اختصاص داده، اما همچنان در تقویت قابل ملاحظه بنیه بخش نیمه رساناها موفق عمل نکرده است.
در این خصوص عوامل مختلفی وجود دارند مانند کمبود سرمایه و استعداد صنعتی؛ اما به گفته تحلیلگران بزرگ ترین مانع چین در این زمینه فقدان هم افزایی موثر میان بازیگران بالادستی و پایین دستی در زمینه زنجیره ارزش است. یعنی از آنجا که تراشه ها به عنوان کالاهای واسطه ای در تولید دستگاه های الکترونیکی و الکتریکی عمل می کنند، تولیدکنندگان پایین دستی چینی برای حفظ مزیت رقابتی خود تراشه های وارداتی را به واسطه ارزان تر و کارآمدتر بودن آنها ترجیح می دهند. لذا این فقدان هماهنگی در سطح صنعت، پیشرفت فناوری را متوقف کرده و منجر به توسعه صنعتی از هم گسیخته می شود.
در چنین شرایطی به صورت ناخواسته یک دریچه فرصت برای شرکت های چینی برای عبور از محدودیت های وضع شده ایجاد شده است. زمانبندی این موضوع نیز اکنون برای چینی ها اهمیت دارد، زیرا اگر تحریم های فعلی یک دهه قبل علیه چین اعمال می شد، شرکت های چینی به واسطه انباشت محدود فناوری ناچار به عقب نشینی کامل بودند.
خطر بروز درگیری های جهانی
با این حال همچنان پیش بینی یک بازه زمانی خاص برای عبور چینی ها از تحریم های فعلی دشوار است. در واقع هر چند متوقف کردن کامل چین در این زمینه بسیار بعید به نظر می رسد، استراتژی فعلی امریکا و متحدانش در قبال اعمال محدودیت های فناوری علیه چین چالش ها و مخاطرات خاص خود را برای این کشور به همراه خواهد داشت. اما از سوی مقابل این چالش ها و مخاطرات برای غرب و نظام جهانی نیز ظهور و بروز خواهد کرد؛ زیرا فرجام این جنگ تراشه ها ممکن است علاوه بر مختل کردن همکاری ها و نوآوری های جهانی، رشد کلی صنعت نیمه رساناها را متوقف کرده و بر اقتصاد غرب نیز تاثیری منفی بگذارد.
این موضوع همچنین می تواند دستمایه ای برای اقدامات تلافی جویانه ای باشد که ممکن است همزمان با ایجاد بی ثباتی در زنجیره های تامین جهانی به تشدید درگیری ها یا حتی جنگ بینجامد.این مساله برای ژاپنی ها نیز اهمیتی فزاینده خواهد داشت؛ زیرا با توجه به سطح مراودات اقتصادی بالا و نیز اختلافاتی که میان پکن و توکیو وجود دارد، همسویی ژاپن با ایالات متحده ممکن است منجر به کاهش صادرات مواد معدنی از سمت چین به این کشور شده و برای اقتصاد این ژاپن خطراتی را به همراه داشته باشد. همچنین به گفته ناظران بدترین سناریو در این خصوص می تواند منجر به جدایی کامل در بخش فناوری شود. لذا از آنجا که جداسازی تکنولوژیکی همراستای جدایی در زنجیره تامین و تعریف استانداردهای مختلف است، پیامدهای این قضیه قطعا علاوه بر تبعات اقتصادی به چالش های اجتماعی در سطح جهانی نیز دامن خواهد زد.
کد مطلب : 297
http://ecovatan.ir/vdcbuzb5prhb9.iur.htmlecovatan.ir/vdcbuzb5prhb9.iur.html