ایالات متحده باید در نتیجه خسارت، تضعیف، فرسایشی شدن و شکست های خود بیش از گذشته به درون بپردازد و هر چند این کشور توانسته است خود را با تلاطم های بین المللی از جمله شوروی هماهنگ کند اما در واقع ابزارهای قدرت امریکا همانند گذشته نمی توانند کارآیی داشته باشند.
دومینوی سقوط
روزنامه ایران
1- جنگ
امریکا در طول دوران جنگ سرد برای مهار کمونیسم از سه ابزار یاد شده استفاده کرده است. گزینه جنگ را هم این کشور در منطقه هند-پاسفیک به مرحله اجرا درآورد. در این منطقه ایالات متحده دو جنگ طولانی را پشت سر گذاشت که در جنگ کره منجر به تقسیم کره به دو کشور و در مورد ویتنام منجر به شکست این کشور شد. شکست در جنگ ویتنام و انتقادهای داخلی و افزایش هزینه های امریکا باعث شد استراتژی دخالت مستقیم را کنار بگذارد. نیکسون رئیس جمهور ایالات متحده در جزیره استراتژیک گوام در سال 1969 از دکترینی رونمایی کرد که می توان آن را در راستای موازنه فراساحلی ارزیابی کرد. نیکسون در سال 1969 گفت:«ایالات متحده در زمینه مناسباتش با کشورهای آسیایی باید به دو نکته تاکید کند؛ اولا ما به همه تعهدات قراردادی خود احترام خواهیم گذاشت و ثانیا تا جایی که مربوط به مسائل امنیت داخلی و مسائل دفاعی نظامی باشد، صرفنظر از تهدید از جانب یک دولت بزرگ که مسلما منجر به توسل به سلاح اتمی خواهد شد، دولت امریکا ملل آسیایی را تشویق می کند مسائل امنیت داخلی و دفاعی را بین خود حل وفصل کنند و انتظار دارد خودشان مسئولیت را به عهده بگیرند.» کلارک کلیفورد، وزیر اسبق دفاع امریکا در آوریل 1969 در کمیته نیروهای مسلح سنا، اظهار داشت:«بی گمان هدف غایی کوشش های دفاعی در آسیا باید این باشد که به متحدان کمک کنیم توانایی دفاعی خود را احراز کنند. این سیاست علاوه برآنکه متضمن هزینه کمتری است (هزینه نگهداری یک سرباز آسیایی یک پانزدهم هزینه ای است که صرف یک سرباز امریکایی می شود)، از نظر سیاسی و روانی به سود هر دو طرف خواهد بود.» امریکا تا دهه 90 سعی می کرد وارد باتلاق جنگ نشود، اما از دهه 90 به بعد این کشور با تغییر استراتژی خود در یکی از مهم ترین مناطق دنیا یعنی خاورمیانه وارد جنگ های خانمانسوز شد؛ خلیج فارس، افغانستان و عراق سه جنگی است که امریکا در خاورمیانه به صورت کلاسیک تجربه کرد و در دو جنگ افغانستان و عراق با وجود تغییر رژیم اما شکست خورد و دستاوردی در پی نداشت. امریکا در عراق بعد از هزینه های زیاد سرانجام تسلیم اراده ملی مردم و دولت های منطقه ای همچون ایران شد و اکنون با وجود حضور نظامی حداقلی اما دیر یا زود عراق را ترک خواهد کرد. این کشور در افغانستان بعد از شکست طالبان به مدت 20 سال به تاراج منابع آن پرداخت و سرانجام به بدترین شکل ممکن مجبور به خروج از آن شد و بار دیگر طالبان سر کار آمد. واقعیت این است که امریکا در مورد جنگ گرفتار نظریه پردازی تئوری شده است و واقعیت های مسلم منطقه را نادیده می گیرد به همین دلیل در جنگ های مختلف خود در خاورمیانه و هند-پاسفیک شکست خورده است. بنابراین امریکا تجربه جنگ را در دوره های مختلف داشته و تقریبا در اکثر جنگ ها در پسا منازعه شکست خورده و تاریخ گواه این امر است و در حال حاضر بشدت از جنگ پرهیز می کند. سوال اینجا است که آیا امریکا از لحاظ نظامی نمی تواند جنگ کند؟ پاسخ این است که هم اکنون امریکا قدرت برتر نظامی مسلم جهان با هزینه نظامی بالغ بر 800 میلیارد دلار است اما در واقع نمی تواند چه بویژه در دوره جنگ و چه در پسا منازعه برتر باشد. نمونه بارز آن را می توان در عراق و افغانستان مشاهده کرد که امریکا با وجود برداشتن رژیم متخاصم، اما افغانستان را بار دیگر تحویل طالبان داد و در عراق اکنون باید با دولت شیعی نزدیک ایران و با گروهای مختلف مقاومت مقابله کند. پس این تجربه چه در طول جنگ سرد و چه پسا فروپاشی شوروی کارآیی خود را از دست داده است و امریکا به عنوان هژمون، دیگر همانند گذشته روی این گزینه سرمایه گذاری نمی کند. هرچند تحولات بین الملل، مطلق سخن گفتن را نمی طلبد و قدرت گرفتن چین، ایران و روسیه می تواند معادلات را به کلی تغییر دهد، اما در نتیجه یکی از گزینه های اصلی امریکا همانند سابق کارآیی ندارد.
2- تحریم
چرا ایالات متحده دولت و گروه های مختلف را تحریم می کند؟ چون بستر تحریم ها را پس از جنگ جهانی دوم در قالب نهادسازی، رژیم های بین المللی و غلبه دلار برای شروع هژمونی خود آغاز کرد. پس از جنگ جهانی دوم و در طول بیش از 70 سال اخیر، ایالات متحده با استفاده از این بستر اقدام به تحریم دولت ها و گروه های مخالف هژمونی این کشور یا حتی مخالف سیاست هایش در نظام بین الملل کرده است. ایالات متحده برای تغییر رفتار، سرنگونی نظامی ها، ایجاد آشوب و انقلاب های رنگی، همواره از بستر تحریم ها در طول دهه های گذشته استفاده کرده است، اما با گذشت زمان و با شکل گیری قدرت های نوظهور، سیاست تحریمی امریکا به سمت کندی پیش می رود و در آینده بلندمدت جنبه سمبلیک و نمادین خواهد یافت و کارآیی گذشته را نخواهد داشت. اساسا ایالات متحده بر این اساس تحریم می کند چون بستر تحریمی ایجاد کرده و اگر بستر تحریمی کارآیی خود را از دست بدهد، یکی از ابزار های اساسی این کشور از دستور کار خارج خواهد شد. در همین زمینه آگاته دماریس، نویسنده کتاب «آتش معکوس: چگونه تحریم ها، جهانی بر خلاف منافع امریکا ایجاد خواهد کرد؟» در مقاله ای در نشریه «فار آفرز» با عنوان پایان عصر تحریم ها به ناکارآمدی بستر تحریمی امریکا می پردازد. نویسنده کتاب آتش معکوس در کتاب خود می گوید: تحریم ها به ابزار اصلی سیاست خارجی ایالات متحده تبدیل شده است. اقدامات اقتصادی اجباری مانند تعرفه های تجاری، مجازات های مالی و کنترل صادرات، بر تعداد زیادی از شرکت ها و ایالت ها در سراسر جهان تاثیر می گذارد. برخی از این مجازات ها، بازیگران غیردولتی مانند کارتل های مواد مخدر کلمبیا و گروه های تروریستی اسلام گرا را هدف قرار می دهد. برخی دیگر برای کل کشورها از جمله کره شمالی، ایران و روسیه اعمال می شود. سیاستگذاران ایالات متحده تحریم ها را تاکتیکی کم هزینه می دانند، اما در واقع این اقدامات اغلب در دستیابی به اهداف مورد نظر خود شکست می خورند و عوارض جانبی قوی آنها حتی می تواند به منافع امریکا آسیب برساند.در سال 2012 ایالات متحده ارتباط ایران را با سوئیفت (سیستم پیام رسانی جهانی که تقریبا همه پرداخت های بین المللی را امکان پذیر می سازد) قطع کرد تا ایران را از نظر مالی منزوی کند. دیگر دشمنان ایالات متحده به این موضوع توجه کردند و نمی دانستند ممکن است بعدی آنها باشند. سپس در سال 2014 کشورهای غربی پس از ضمیمه کردن کریمه روسیه، تحریم هایی را علیه روسیه اعمال کردند که این اقدام مسکو را بر آن داشت تا خارج شدن از بستر اقتصادی غرب را در اولویت قرار دهد. سرانجام در سال 2017 واشنگتن جنگ تجاری را با پکن آغاز کرد که بزودی به بخش فناوری سرایت می کند. با محدود کردن صادرات دانش بنیان ایالات متحده به چین، این کشور به دشمنان خود هشدار داد ممکن است دسترسی آنها به فناوری حیاتی قطع شود. این سه اقدام به ظهور یک پدیده جدید دامن زده که عبارت است از مقاومت در برابر تحریم ها. امریکا در سال 2022 تحریم های بی سابقه ای را علیه روسیه به بهانه جنگ اوکراین اعمال کرده است، اما این تحریم ها به هیچ وجه موجب تغییر رفتار روسیه نشد و بسیاری از کشور های جنوب، حتی اروپایی و قدرت های بزرگ همچون چین، هند، برزیل و آفریقای جنوبی به این تحریم ها نپیوستند و روابط خود را گسترش دادند. کشورهای خلیج فارس از جمله امارات و عربستان در حال وارد کردن نفت و فرآورده های نفتی از روسیه با قیمت پایین تر هستند تا نفت خود را برای سال های آینده ذخیره کنند. ایران نمونه بارز تحریم ها است. امریکا از زمان روی کار آمدن جمهوری اسلامی تاکنون بی سابقه ترین تحریم ها را علیه ایران صورت داده است، اما با وجود تلاطم اقتصادی در ایران، جمهوری اسلامی هیچ گاه رفتار خود را تغییر نداده و در نهایت منجر به تغییر رژیم نشده است. پس در نتیجه تحریم به عنوان گزینه دوم حفظ برتری امریکا و مبارزه با قدرت های چالش گر به مرور اهمیت خود را از دست داده است، هرچند هنوز هم از این ابزار استفاده می کند.
3- دلار و سیستم مالی بین المللی
قدرت ایالات متحده در اعمال تحریم ها علیه سایر کشورها ناشی از اولویت دلار امریکا و نظارت این کشور بر کانال های مالی جهانی است، پس منطقی است که دشمنانش به دنبال نوآوری های مالی باشند که این مزیت های ایالات متحده را کاهش می دهد. این کشورها به طور فزاینده ای با قراردادهای مبادله ارزی، جایگزین های سوئیفت و ارزهای دیجیتال آنها را پیدا کرده اند. یکی از راه هایی که کشورها خود را در برابر تحریم ها مقاوم تر کرده اند، سوآپ دوجانبه ارز است که به آنها اجازه می دهد دلار امریکا را دور بزنند. معاملات مبادله ارز، بانک های مرکزی را مستقیما به یکدیگر متصل می کند و نیاز به استفاده از ارز سوم را برای تجارت از بین می برد. چین این ابزار را با ذوق و شوق پذیرفته و با بیش از 60 کشور از جمله آرژانتین، پاکستان، روسیه، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، ترکیه و امارات متحده عربی قراردادهای مبادله ارز امضا کرده است که در مجموع به ارزش 500 میلیارد دلار می رسد. هدف پکن روشن است؛ اینکه شرکت های چینی بتوانند کانال های مالی ایالات متحده را در زمانی که می خواهند، دور بزنند. چین در سال 2020 برای اولین بار بیش از نیمی از تجارت خود را با روسیه با ارزی غیر از دلار امریکا تسویه کرد که باعث شد اکثر این مبادلات تجاری از تحریم های ایالات متحده مصون باشند. اینکه روسیه و چین کانال های پرداخت را با استفاده از یوان و روبل توسعه می دهند، نباید تعجب آور باشد. در مارس 2020 سازمان همکاری شانگهای تلاش برای دور زدن دلار امریکا، تحریم های ایالات متحده و توسعه پرداخت ها به ارزهای محلی را در اولویت قرار داده بود. با توجه به وضعیت افتضاح روابط واشنگتن و پکن، تمایل فزاینده چین برای کنار گذاشتن دلار امریکا قابل درک است، اما متحدان ایالات متحده نیز در حال انعقاد قراردادهای مبادله ارز هستند. هند در سال 2019 موشک های پدافند هوایی اس400 را از روسیه خریداری کرد. معامله 5 میلیارد دلاری باید تحریم های امریکا را به دنبال داشته باشد، اما هند و روسیه یک قرارداد مبادله ارزی را که به زمان شوروی بازمی گردد، احیا کردند. هند موشک های روسی را با استفاده از ترکیبی از روبل و روپیه هند خریداری کرد و بدین ترتیب از تحریم های امریکا که می توانست برای توقف فروش استفاده شود، اجتناب کرد. راه دیگری که کشورها برای بی اثر کردن تحریم های امریکا ایجاد کرده اند، توسعه سیستم های پرداخت غیرغربی است. تا زمانی که کشورها به استفاده از کانال های مالی غرب بویژه سوئیفت ادامه دهند، از گستره تحریم ها در امان نخواهند بود. قطع کامل دسترسی یک کشور به سوئیفت، گزینه هسته ای در زرادخانه تحریم های امریکا است که فقط یک بار آن هم علیه ایران استفاده شده است. چین و روسیه مشغول آماده سازی جایگزین های خود برای سیستم پیام رسانی در صورتی که کشورهای غربی نیز تصمیم به قطع ارتباط با آنها بگیرند، هستند. عربستان سعودی معاملات نفتی خود را با چین به صورت یوان چین انجام می دهد و ایران به دنبال اتصال سیستم بانکی خود به روسیه است. بنابراین چرخه دلار به عنوان سومین ابزار قدرت ایالات متحده برای اعمال هژمونی، در حال فرسایشی شدن است. هر چند سخن از پایان سلطه دلار در کوتاه مدت نمی تواند با واقعیت منطبق باشد اما کشورها در میان مدت و بلندمدت در حال جایگزین کردن ارز های ملی و جدید به جای دلار امریکا هستند.
برآیند کلی این است که ایالات متحده باید در نتیجه خسارت، تضعیف، فرسایشی شدن و شکست های خود بیش از گذشته به درون بپردازد و هر چند این کشور توانسته است خود را با تلاطم های بین المللی از جمله شوروی هماهنگ کند اما در واقع ابزارهای قدرت امریکا همانند گذشته نمی توانند کارآیی داشته باشند و واقعیت های میدانی کاملا گواه این امر است.
کد مطلب : 267
http://ecovatan.ir/vdcicyar2t1aq.bct.htmlecovatan.ir/vdcicyar2t1aq.bct.html