تکنولوژی و بازترسیم مرز شرکت ها

ترجمه از مریم رضایی، روزنامه دنیای اقتصاد: تکنولوژی و کسب و کار هر روز بیش از پیش به هم مرتبط می شوند. کارآفرینان پیشرفت های تکنولوژیک را مهار می کنند و با مهارت و خوش شانسی، آنها را به محصولات سودآور تبدیل می کنند. تکنولوژی به نوبه خودش، شیوه عملکرد شرکت ها را تغییر می دهد.
برق امکان تاسیس کارخانه های بزرگ تر و کارآمدتر را فراهم کرد و آنها را از وابستگی به یک منبع مرکزی انرژی بخار دور کرد؛ ایمیل هم جلوی ارسال نامه را گرفت. اما تکنولوژی های جدید کسب و کارها را به شیوه ای عمیق تر و دقیق تر تحت تاثیر قرار می دهند. آنها نه تنها شیوه عملکرد شرکت ها را تغییر می دهند، بلکه آنچه انجام می دهند و حتی آنچه انجام نمی دهند را هم متحول می کنند. انقلاب صنعتی به «سیستم پیمانکاری خارجی» پایان داد. در این سیستم، شرکت ها مواد اولیه را می گرفتند، اما عملیات تولید را به صنعتگران خوداشتغال در روستاها یا شهرهای کوچک که در خانه کار می کردند و به ازای میزان تولیدشان پول می گرفتند، برون سپاری می کردند.
کارخانه ها ارتباط بین کارگران را که حالا به طور مستقیم استخدام شده بودند و به واسطه ساعت های کاری و حضورشان در محیط کار پول می گرفتند، قوی تر کردند.
تلگراف، تلفن و در همین قرن اخیر، حمل ونقل دریایی با کانتینر و تکنولوژی اطلاعات (IT) باکیفیت، به شرکت های چندملیتی امکان داده وظایف بیشتری را به مکان های بیشتری برون سپاری کنند. چین به کارخانه جهان تبدیل شد و هند حوزه ستادی آن بود. نزدیک به سه سال بعد از شروع پاندمی کرونا، واضح است که تکنولوژی بار دیگر عمیقا در حال ترسیم دوباره مرزهای شرکتی است. در دنیای ثروتمند، پهنای باند سریع و اپلیکیشن هایی مثل زوم یا مایکروسافت تیمز، این امکان را فراهم کرده اند که یک سوم روزهای کاری به صورت دورکاری انجام شود.
مشاغل از دفاتر مرکزی شرکت ها در شهرهای بزرگ، به شهرهای کوچک تر و مناطق دوردست منتقل می شوند و خط بین کار کردن با یک همکار، یک فریلنسر یا همکاری با یک شرکت دیگر، در حال محو شدن است.
شرکت ها از منابع رایج بهره می برند، از رایانش ابری گرفته تا سرمایه انسانی. یک ارزیابی نشان می دهد در سال 2021 فریلنسرهای ماهر در آمریکا در مجموع 247 میلیارد دلار درآمد داشته اند که در سال 2018 این رقم 135 میلیارد دلار بوده است. بزرگ ترین شرکت ها در آمریکا و اروپا، در حال برون سپاری هر چه بیشتر مشاغل اداری هستند.
صادرات خدمات تجاری از شش بازار نوظهور بزرگ، از زمان شروع پاندمی 5/ 16 درصد در سال رشد داشته است؛ رشدی که قبل از پاندمی 5/ 6 درصد بود. در روز 9 ژانویه، شرکت خدمات مشاوره تاتا که یک غول برون سپاری IT هندی است، از جهش دیگری در سود خود خبر داد. رونالد کاوس، در مقاله خود در سال 1937 با عنوان «ماهیت شرکت»، لنز مفیدی را برای آگاهی از این تغییرات مطرح کرد.
او در این مقاله می گوید «کوچک بمانید و از مزیت های مقیاس صرف نظر کنید. بنگاهی که بیش از حد بزرگ می شود، تکان خوردنش سخت می شود. اقتصادهایی که به سبک «فرماندهی و کنترل» شوروی اداره می شوند را ببینید. بخش عمده تجارت بین این دو نقطه انجام می شود.» کاوس که دیدگاه هایش باعث شد جایزه نوبل اقتصاد دریافت کند، می گوید مرزهای شرکتی - یعنی چه کارهایی را خودتان انجام دهید و چه کارهایی را به بیرون واگذار کنید - بستگی به این دارد که هزینه های معامله و اطلاعات چقدر در داخل شرکت با بیرون شرکت تفاوت دارد. بعضی کارها در داخل شرکت به شکل بهینه تری انجام می شوند. بازار خودش مراقب بقیه کارها هست. به عنوان مثال، بین دهه های 1980 و 2010، شکوفایی IT و جهانی سازی، صرفه جویی ناشی از تولید انبوه را بیشتر کرد که باعث تقویت «تمرکز بازار» (میزان سهم بازاری که بین تعداد محدودی از شرکت ها تقسیم می شود) شد. در همین حال، فشارهای رقابتی هم زیاد شد و هزینه ارتباطات و همکاری بین شرکت ها را کاهش داد.
نتیجه خالص این اتفاق این بود که خیلی از شرکت ها، گستره فعالیت های خود را کم کردند. در تحقیقی که سال گذشته منتشر شد، لورنز اکرت و کای ژیه وو، از دانشگاه روچستر، به این نتیجه رسیدند که میانگین تعداد بخش هایی که تولیدکنندگان آمریکایی در آنها فعالیت می کردند، بین سال های 1977 و 2017 نصف شده است. در دهه 2000 خیلی از هلدینگ های صنعتی بزرگ مثل «دگوسا» آلمان که در همه چیز، از تولید فلزات گرفته تا دارو، دست داشت یا شرکت «بریتیش اروسپیس» که به عرصه خودرو ورود کرده بود، خود را از این پیچیدگی رهانیدند و تصمیم گرفتند به همان کاری که در آن تخصص دارند، بپردازند.
امروز، نیروهای کاوسی در حال ایجاد نوع جدیدی از سازمان های شرکتی هستند که همان سیستم پیمانکاری خارجی قرن بیست و یکمی است - البته نه برای صنعتگران ماهر، بلکه برای متخصصان یقه سفیدی که نماد اقتصادهای مدرن غربی هستند. مدیر یک شرکت جهانی که فضای بازار آنلاین برای خدمات فریلنس فراهم می کند، می گوید شرکت ها در سنجش عملکرد کارکنان از نظر بازدهی واقعی - نه زمانی که صرف کار کردن می کنند - بهتر شده اند. این موضوع هم در مورد کارکنان و هم در مورد پیمانکاران فرعی صدق می کند. در نتیجه، یک تغییر ساختار در کسب و کارها - هم به صورت درونی و هم در ارتباط با شرکت های دیگر - اتفاق افتاده است. از درون شرکت ها شروع می کنیم. نشریه اکونومیست، با استفاده از داده های فصلی «آمار اشتغال و دستمزدهای» آمریکا، مشاغل را در سه بخش و به ویژه آنهایی که با دورکاری سازگارند بررسی کرده است: تکنولوژی، مالی و خدمات حرفه ای. نتیجه این بوده که چنین مشاغلی از زمان شروع پاندمی کرونا، پراکندگی بسیار بیشتری در سراسر آمریکا داشته اند. شهرهای کوچک تر و حتی حومه شهرها، نسبت به مناطق شهری بزرگ، طرفداران بیشتری پیدا کرده اند.
از سه ماه چهارم 2019، تعداد مشاغل در این سه بخش، در مناطق روستایی نسبت به شهرهایی مثل سان فرانسیسکو و نیویورک، 6 واحددرصد بیشتر رشد کرده است. همچنین شرکت ها مشاغل بیشتری را فراتر از مرزهای خود توزیع می کنند. اوسوالد یئو که استارت آپ استخدام نیروی Glints را در سنگاپور اداره می کند، می گوید کارکنانی را به صورت دسته ای از کشورهای مختلف استخدام می کند. یئو توضیح می دهد که چنین کاری کمک می کند افرادی که تازه استخدام شده اند، گروه های مشترک با همکاران هموطن خود تشکیل دهند و همزمان، منبع استعدادهای Glints هم توسعه می یابد. چنین کاری برای مکان هایی که فاصله زمانی زیاد ندارند، خیلی بهتر است. در مورد Glints، جذب نیرو از کشوری مثل اندونزی خیلی خوب است. برای شرکت های آمریکایی، جذب نیرو از کانادا مناسب است. مایکروسافت که اولین دفتر کانادایی خودش را در سال 1985 باز کرد، در سال 2022 دفتر بزرگ جدیدی را در تورنتو افتتاح کرد. گوگل می خواهد نیروی کار خود در کانادا را سه برابر کرده و به 5 هزار نفر برساند. در تحقیقی که سال گذشته شرکت املاک CBRE از کارکنان تکنولوژی در 50 شهر آمریکا و کانادا انجام داد، مشخص شد از 10 شهر برتر در این حوزه، چهار شهر کانادایی هستند. بین سال های 2016 و 2021 این چهار شهر با همدیگر 180 هزار شغل تکنولوژی اضافه کرده اند؛ یعنی افزایش 39 درصدی. این در حالی است که شهرهای آمریکایی، فقط 86 هزار شغل اضافه کرده بودند؛ یعنی 8 درصد افزایش. پایین بودن هزینه های معیشت نقش مهمی در این میان داشته است، به طوری که چهار شهر کانادایی جزو 16 شهر ارزان این گروه از نظر تهیه مسکن بودند. پریتویراژ چودهری، از مدرسه کسب و کار هاروارد، معتقد است موانع مهاجرتی، فاکتور دیگری هستند که نگاه شرکت ها را به سمت خارج از کشور می برند.
آقای چودهری طبقه رو به رشدی از شرکت ها را ایجاد کرد که به کارفرماها کمک می کند روابط باثباتی با کارکنان خارجی برقرار کنند، بدون اینکه نیاز باشد آنها را به طور مستقیم استخدام کنند. یک نمونه، شرکت MobSquad است که لیستی از کارکنان ماهر را که نمی توانند برای ورود به آمریکا ویزا بگیرند تهیه کرده و در عوض، آنها را در کانادا استخدام می کند. شرکت سرمایه گذاری بترمنت و شرکت بیوتکنولوژی Guardant Health از جمله مشتریان آمریکایی آن هستند. افرادی که MobSquad استخدام می کند، در طیفی از کار موقت برون سپاری شده تا کار تمام وقت قرار می گیرند.
این روش به یک تحول بزرگ کاوسی اشاره دارد: اینکه شرکت ها چگونه مشخص می کنند کدام وظایف را خودشان انجام دهند و کدام وظایف را به پیمانکاران بسپارند. نظرسنجی بانک فدرال رزرو آتلانتا از حدود 500 شرکت آمریکایی که سال گذشته انجام شد، به این نتیجه رسیده 18 درصد آنها بیشتر از سال های قبل، از پیمانکاران مستقل استفاده می کنند؛ 2 درصد هم گفته اند استفاده از پیمانکاران مستقل کمتر شده است. شرکت MBO پارتنرز که نیروی کار را مدیریت می کند، ارزیابی کرده که تعداد کارکنان آمریکایی که حداقل 15 ساعت در هفته کار مستقل انجام می دهند، از 15میلیون نفر در سال 2019 به 22 میلیون نفر در سال 2022 افزایش یافته است.
ارقام اداره آمار کار آمریکا، محافظه کارانه تر است، اما همچنان نشان می دهد که از ابتدای 2020 تقریبا یک میلیون نفر به تعداد افرادی که به خوداشتغالی روی آورده اند، اضافه شده است. بیکار شدن های دوران پاندمی که افراد را مجبور کرد به کارهایی روی آورند که چندان مطلوبشان نبود، کل داستان نیست. چون در بحران مالی جهانی 2009-2007 این اتفاق نیفتاد و جهش مشابهی در خوداشتغالی صورت نگرفت.
عامل این تحول را بار دیگر می توان تکنولوژی دانست؛ به ویژه گسترش پلتفرم هایی برای کار فریلنس. خوداشتغالی که به کندی رشد کرده و از 9 درصد نیروی کار آمریکا در سال 2000 به 11 درصد در سال 2018 رسیده، رواج بیشتری می یابد. کار گیگی دیگر فقط در تاکسی اینترنتی یا دلیوری غذای رستوران ها خلاصه نمی شود. در حالی که پلتفرم های قدیمی تر مثل Taskrabbit (فضای بازار آنلاین که نیروی کار فریلنس را به کارفرما متصل می کند) بر وظایف روتین متمرکز بودند، پلتفرم های نوظهور جدیدتر، فریلنس ها را برای وظایف پیچیده تر استخدام می کنند. مثلا شرکت آپ ورک در توسعه وب تخصص دارد. فیور هم در تولید رسانه ای معروف است. آمازون وقتی به تیمی نیاز داشت تا محتوای رسانه های اجتماعی برای نمایش های تلویزیونی پرایم تولید کنند، به یک پلتفرم فریلنس دیگر به نام Tongal روی آورد. تکنولوژی، در کنار آسان تر کردن بهره برداری از کارکنانی که کار دائمی انجام نمی دهند، به شرکت ها امکان می دهد همکاری یکپارچه تری با کسب وکارهای دیگر داشته باشند. در سال 2020 اسلک که پلتفرم پیام رسان مورد استفاده در خیلی از محیط های کاری است، از یک ویژگی رونمایی کرد که به کاربران امکان می دهد علاوه بر ارتباطات درون سازمانی، با شرکت های دیگر هم ارتباط برقرار کنند.
بیش از 70 درصد بزرگ ترین شرکت های آمریکایی لیست فورچون 100 از نظر درآمدی، از این ویژگی جدید استفاده می کنند. نظرسنجی بانک فدرال رزرو آتلانتا نشان می دهد 16 درصد شرکت های پاسخ دهنده، برون سپاری داخلی (دریافت خدمات از جایی بیرون شرکت، اما داخل همان کشور) را افزایش داده اند و 6 درصد میزان برون سپاری خود را بیشتر کرده اند. درآمد شش شرکت بزرگ خدمات IT در هند، روی هم بین سه ماه سوم 2019 و همین زمان در سال گذشته، 25 درصد افزایش یافته است. تعیین دقیق اینکه شرکت ها چه مقدار به خدمات بیرون از شرکت وابسته هستند، فریب آمیز است، چون شرکت ها این چیزها را خیلی تبلیغ نمی کنند.
دو اقتصاددان به نام های کتی مون و گوردون فیلیپس برای اینکه اطلاعاتی در این زمینه به دست آورند، تعهدات خرید خارج از شرکت یک شرکت را در یک سال پیش رو به عنوان بخشی از هزینه فروش آن، بررسی کردند. این سنجش «شدت برون سپاری» به عنوان تصویری اجمالی از اقتصاد، باید با احتیاط بررسی شود، چون همه انواع برون سپاری را دربرنمی گیرد. هر چقدر تکنولوژی بیشتر پیشرفت می کند، مرزهای شرکت ها بزرگ تر می شود. شرکت ها منعطف تر می شوند تا نیروهای کار جدید را برای وظایف جدید در مکان های جدید پیدا کنند.
پرتغال از 30 اکتبر 2022 ویزای موسوم به «دیجیتال نومد» (Digital Nomad) در نظر گرفته که بر اساس آن، دولت به افرادی که می خواهد از داخل این کشور دورکاری کنند، ویزای یکساله می دهد که تا پنج سال هم قابل تمدید است. آرژانتین می خواهد یک ارز ممتاز برای نیروهای کار فریلنس که خدمات خود را به خارج از کشور می فروشند، معرفی کند. این ارز که «تک دلار» (Tech Dollar) نام دارد، افراد را در برابر کاهش ارزش پزو، پول آرژانتین، بیمه می کند. برای کارکنان یقه سفید غربی، رقابت شدیدتر بر سر مشاغل، ممکن است دستمزدها را پایین بیاورد.
طبق مقاله ای که سال گذشته، آلبرتو کاوالو از مدرسه کسب وکار هاروارد منتشر کرده بود، اختلاف دستمزد مشاغلی که بیشتر در معرض برون سپاری هستند، بین کشورهای مختلف کمتر است. این یعنی استانداردهای زندگی بالاتر برای کارکنان در کشورهای فقیرتر و احتمالا سود بیشتر برای کارفرماهای آنها.