ما به صورت سیستمی فاقد پژوهش هستیم، مگر این که جنبش های فردی در قالب فیلمسازان دغدغه مند صورت بگیرد، یعنی برخی فیلمسازان را داریم که به پژوهش های علمی مراجعه و تولید اثر می کنند. آن عده معدود در حقیقت استادان اصیلی هستند که این کار را انجام می دهند؛ یعنی ممکن است چند سال فیلم نسازند و به پژوهش های علمی و دانشگاهی مراجعه داشته باشند و براساس آن فیلمی را عرضه کنند اما این مساله به یک رابطه مستقیم و مستمر و ساختاری تبدیل نشده است.
پژوهش, حلقه مفقوده فعالیت های فرهنگی
جهان بینی تبدیل به فیلم نمی شود
علی اکبر عبدالعلی زاده، روزنامه جام جم
تاثیر پژوهش از تولید تا اکران
پژوهش در چند مرحله محصول سینمایی تاثیر جدی دارد: در نگارش فیلمنامه، پیش تولید، تولید و عرضه محصول فرهنگی که منظور فیلم سینمایی است. ما به صورت سیستمی فاقد پژوهش هستیم، مگر این که جنبش های فردی در قالب فیلمسازان دغدغه مند صورت بگیرد، یعنی برخی فیلمسازان را داریم که به پژوهش های علمی مراجعه و تولید اثر می کنند. آن عده معدود در حقیقت استادان اصیلی هستند که این کار را انجام می دهند؛ یعنی ممکن است چند سال فیلم نسازند و به پژوهش های علمی و دانشگاهی مراجعه داشته باشند و براساس آن فیلمی را عرضه کنند اما این مساله به یک رابطه مستقیم و مستمر و ساختاری تبدیل نشده است.
مرحله دیگر پژوهش در توزیع و نمایش فیلم یا همان اکران و عرضه است. در این بخش به گونه ای از حوزه های دانش محور علمی دور هستیم که هم اکنون مهم ترین و برجسته ترین شرکت های پخش ایرانی همچنان براساس روند سنتی بازار فروش کار می کنند. حتی داده های فروش به صورت هفتگی، روزانه و ماهانه استخراج می شوند اما این آمار در هیچ کدام از دفاتر پخش به صورت علمی آنالیز و داده پردازی نمی شود، بلکه براساس نظر سنتی مدیر و مشاور پخش اتفاق می افتد در صورتی که می توان براساس داده های میدانی در نرم افزار و به صورت مبانی علمی نشان داد که هر فیلم مناسب چه فصلی است و استقبال مخاطب از آن در چه سطح اجتماعی است. تصور بر این است که در نوروز باید فیلم های طنز را اکران کرد اما اگر به آمار مراجعه کنیم، ممکن است به فیلم های دیگری برسیم که طنز هم نیستند اما توانسته اند گیشه را فتح کنند. ناگفته نماند که نه دانشگاه سراغ سینما و تولید می آید و نه تولید و مدیریت سینما سراغ دانشگاه می رود. البته گاهی اوقات در پیکره مراکز فرهنگی، پژوهشکده های تخصصی وجود دارد که ممکن است به سراغ افراد دانشگاهی بروند اما محصول آنچنان به دغدغه روز سینما در شکل راهبردی و در شکل اجرایی بی ربط است که محصولات شان را در کمد می گذارند و این ملغمه ای از آشفتگی است.
پژوهش و جلوگیری از انحراف
پژوهش پس از اکران یک اثر نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، توجه به محتوای اثر و مخاطب آن پس از اکران جزو بدیهی ترین سرفصل های یک کار پژوهشی است که اگر عمق پیدا کند، نتیجه آن واقعی باشد و طبق مبانی اتفاق بیفتد، می تواند به رونق سینما بسیار کمک کند. در این بخش آنچه خطرناک است، محصولات فرهنگی در حوزه سینما و سریال است که برای پخش از پلتفرم ها مجوز می گیرند و مخاطب نیز تحت تاثیر القائات آنها قرار می گیرد در حالی که هیچ زمان پژوهشی روی محتوا و لایه های مختلف آنها صورت نگرفته است. برخی از این محصولات افکار و اندیشه صهیونیستی را ترویج می دهند، برخی منجر به بلوغ زودرس در کودکان می شوند و بسیاری از آنها آموزش دهنده تفکر فمینیست غربی هستند که هیچ نسبتی با جایگاه زن در ایران ندارد اما روی سلیقه یا تصمیم گیری سیاسی نسل جدید تاثیر می گذارند چون جریان رقیب یا بهتر بگوییم، نظام سلطه که مصداق روشن آن سینمای هالیوود است، اثری را بدون غرض و صرفا برای انتقال تجربه اجتماعی و فرهنگی نمی سازد و حتما در لایه های زیرین تلاش می کنند که دانه ای در مسیر مدیریت ذهن یا ضمیر ناخودآگاه بکارند. متاسفانه خطر تا بیخ گوش آمده است ولی همچنان به پژوهش توجه نمی شود. جایزه پژوهش سال سینمای ایران می تواند نقشی پررنگ در این زمینه ایفا کند. اما قبل از هرچیز باید به این مساله توجه کنیم که چند درصد این پژوهش ها به نتیجه کاربردی رسیده است؟ آثار برگزیده ادوار گذشته چه سرنوشتی داشته اند؟ آیا به کتاب تبدیل شده اند که فعالان حوزه سینما، علاقه مندان و اهل فن و... آن را بخوانند؟ کدام یک از مدیران آثار منتخب را در حوزه اجرایی به کار گرفته است؟ نکته اینجاست که ما صرفا به دادن جایزه اکتفا کردیم در حالی که کارکرد آنها را در عرصه راهبردی هم استفاده نکرده ایم و این مسیر باید اصلاح شود.
بیداد فقدان علم در سینمای ایران
در حقیقت رابطه بین سینما و پژوهش، مستقیم و دو طرفه است؛ یعنی هم سینما از دانش حوزه دانشگاهی یا پژوهش استفاده می کند و هم حوزه دانشگاهی از سینما بهره می برد. این اتفاق به عنوان امری بدیهی در سطح جهان در حال رخ دادن است اما در سطح داخلی خیر و همه چیز در حد پوسته باقی مانده است. فقدان فناوری و علم سینما در ایران بیداد می کند و ارتباط بین سینما و دانش و آگاهی برقرار نیست. به نظر می رسد سینما کارکردی برای حوزه دانشگاهی و دنیای اندیشه ندارد، در حالی که امروزه نظام سلطه غرب بسیاری از اندیشه های خود را در حوزه فلسفه، جهان بینی، سبک زندگی، تاریخ، حقوق، مفهوم عدالت، علوم انسانی و حتی تبیین دکترین شکنجه را با آثار سینمایی در دانشگاه ها آموزش می دهد به نحوی که بسیاری از کرسی های دانشگاهی در حوزه اندیشه امروزه در دانشگاه های دنیا از طریق پخش فیلم های سینمایی پیش می رود. در دانشگاه های ما اما از چنین بهره ای غفلت شده است. این غفلت در جامعه سینمایی تا جایی پیش رفته است که حتی اگر پژوهش های جدی برای بررسی دهه ها و دوره های سینمایی اتفاق بیفتد، بازهم آنچنان بی نسبت با مسائل روز سینماست و به صورت انتزاعی انجام می شود که تاثیری بر جامعه سینمایی از دانشجو و هنرمند تا مخاطب و مدیر نمی گذارد. از طرفی چیزی به عنوان اندیشکده در سینمای ایران به وجود نیامده است؛ نه در ساختار دولتی نه به صورت خصوصی. کمپانی های بزرگ فیلمسازی در شرق و غرب برای خود چند اندیشکده دارند اما ما نه تنها از اینها به صورت سیستماتیک بهره جدی نبرده ایم بلکه اصولا کارکرد و ساز و کار اندیشکده را نمی شناسیم.
کوچک ترین خطر این اتفاق آن است که هیچ پژوهشی در محتوای فرهنگ ایرانی یعنی تاریخ ادبیات کهن، مبانی عرفانی، اندیشه ای، انسان شناسی و جهان بینی نمی تواند تبدیل به فیلم شود و در نتیجه، متاسفانه هم اکنون آثارمان نیز عاری از فرهنگ ایرانی است. پرسش اصلی اینجاست که چگونه ما در کلان ترین موضوعات هم از انتقال مفاهیم عاجز هستیم.به عنوان مثال مفهوم زمان و امام زمان(عج) در فصل مشترک فرهنگ ایرانی -اسلامی مورد علاقه مردم و مسئولان است و از همه نظر قابل توصیف و توجیه است؛ اما چرا فیلم دندان گیری درباره آن ساخته نشده است در حالی که غرب با آن که جایگاهی به لحاظ اندیشه ای و تمدنی ندارد، این کار را انجام می دهد و بسیار خوب هم به سرانجام می رساند که نتیجه آن را در فیلم های هالیوودی می بینیم. «جایزه پژوهش سال سینمای ایران» با علم به این حلقه مفقوده و با هدف رفع کاستی بزرگ بین پژوهش و رسانه های تخصصی و بخش های تخصصی رسانه های عمومی در عرصه فرهنگ و هنر از پنج سال پیش فعالیتش را آغاز کرد. تلاش ها بر این بود که این جایزه نه تنها روی مدیریت و نظر مدیران، بلکه در ایجاد هسته های تخصصی پژوهش برای کارهای اجرایی، طرح های کلان زیرساختی، ارتباط بین محصول، مخاطب و... تاثیر بگذارد. موضوعی که به نظر می رسد برای تحقق آن راه درازی در پیش داریم. چرا که جایزه پژوهش سال سینمای ایران برای تاثیرگذاری روی بدنه سینما در اولین گام موثر باید شناخته شود. متاسفانه در حال حاضر این جایزه حتی میان علاقه مندان به موضوع پژوهش زیاد شناخته شده نیست، هویتش آشکار نشده و محتوایش نامفهوم است لذا تا وقتی یک اتفاق و پدیده فرهنگی فاقد نتیجه عملی باشد، گویا اصلا اتفاق نیفتاده است. نتیجه عملی در کمترین سطح خود؛ یعنی ایجاد امکان مراجعه به پژوهش های حاضر در هر دوره از جشنواره.
پس موضوعی که در وهله اول باید دست اندرکاران این جشنواره مدنظر قرار دهند، تمرکز ویژه بر اطلاع رسانی و آگاهی بخشی از طریق رسانه و سرمایه گذاری در این حوزه است. این اتفاق به دلیل اهمیت دارد که اگر پدیده فرهنگی برگزار شود و نتیجه هم داشته باشد، اما کسی از آن به درستی خبردار نشود، باز هم گویی برگزار نشده است؛ چراکه به یک تجربه خاص در زمان خاص برای محدودترین نوع مخاطب تبدیل می شود. درحقیقت از طریق رسانه می توان دایره اثرگذاری را برای بهره برداری در سال های مختلف گسترش داد. این درحالی است که در طول این پنج سال هنوز جشنواره سایت هم ندارد.
راه اندازی یک سایت برای جشنواره از ملزوماتی است که تاکنون به آن توجه نشده است. بی شک اگر ما یک منبع ایجاد کنیم و اطلاع رسانی را از طریق آن پیش ببریم هم علاقه مندان با مراجعه به آن از کم و کیف برگزاری جایزه پژوهش سال سینما مطلع می شوند و هم ضرورت برگزاری این جایزه را برای افکار عمومی روشن و الگوسازی می کنیم. پیش بینی من این است که با اجرای موفق این جشنواره، قطعا اتفاقات بهتری در انتظار سینمای ایران خواهدبود.
کد مطلب : 163
http://ecovatan.ir/vdcd2s0f6yt09.a2y.htmlecovatan.ir/vdcd2s0f6yt09.a2y.html