خانه اش بیشتر شبیه یک سمساری یا انبار بزرگ است. کوهی از اسباب و وسایل جوری چیده شده که به زحمت می شود بین شان حرکت کرد. سه دست مبل در سالن پذیرایی به هم چسبانده شده اند و میزهای عسلی به دلیل نبودن جا روی هم قرار گرفته اند. بوفه بزرگ پر از ظرف و مجسمه است که روی هم سوار شده اند و به نظر می رسد اگر در بوفه باز شود همه شان می لغزند و بیرون می ریزند. آشپزخانه هم دست کمی از سالن ندارد. بالای کابینت ها تا سقف از وسایل برقی قدیمی و بی استفاده و همچنین سرویس های چینی داخل جعبه پر شده و روی تمام شان را گردی خاکستری که نشان از قدمت آنها دارد پوشانده است. روی زمین هم انواع و اقسام وسایلی مثل جاروهای دسته بلند و کوتاه، چند مدل خاک انداز، ظروف پلاستیکی خوراکی های مختلف و دیگر چیزها دیده می شود. اتاق خواب های خانه هم به همین منوال با وسیله ها پر شده و حجم لباس ها و رختخواب اضافه به حدی است که آنها را داخل باکس های بزرگ پارچه ای گذاشته و روی تخت چیده اند طوری که تختخواب کاملا کارایی خود را از دست داده و صاحبخانه مجبور است شب ها در کنجی که به زحمت خالی مانده، رختخوابی محقر پهن کند و بخوابد.
این توصیف خانه عمه دوستی نزدیک است که به قول برادرزاده اش دلش نمی آید هیچ چیز را دور بیندازد. عمه سال هاست تنها زندگی می کند و دو بچه اش هر وقت به او سر می زنند از شلوغی خانه شکایت دارند و از مادر می خواهند بخشی از وسایل را دور بیندازد و یا به دیگران ببخشد اما وسایل خانه خط قرمز عمه جان است و این کلام آخر اوست.
شاید شما با افرادی از این دست مواجه شده باشید و حتی ممکن است خودتان دچار چنین رفتاری باشید که البته شدت و ضعف دارد اما به هرحال زندگی تان را به نحوی تحت تاثیر قرار می دهد.
«پدر من حتی در شیشه های مربا و ترشی را نگه می دارد چون معتقد است یک روز به درد می خورد. علاوه بر آن هر پیچ و میخی که حتی در خیابان پیدا می کند دستش می گیرد و به خانه می آورد و در این سال ها آنقدر وسایلی از این دست را جمع کرده که جای زیادی را در خانه اشغال کرده است. هیچ کدام از وسایلی را که جمع می کند هم هیچ وقت به کار نیامده و به درد نخورده است. آخر جعبه مقوایی شیرینی و قوطی های کوچک و بزرگ کرم که خالی شده اند و حلقه خالی نوار چسب به چه درد می خوردند؟!»
این گفته های کسی است که این رفتار پدر را سبب بروز اختلافات زیادی بین پد رو مادرش عنوان می کند چون مادر برعکس پدر از خرده ریز جمع کردن بدش می آید و دوست دارد دور و برش خلوت باشد.
ممکن است فکر کنید آدم ها با بالا رفتن سن دچار چنین رفتارهایی می شوند اما باید به شما بگویم لزوما اینطور نیست و شاهدش هم افراد جوانی هستند که همین خصوصیات را دارند مثل سارا که کمدش پر است از انبوه لباس هایی که برخی از آنها را سال هاست به تن نکرده اما دل آن را هم ندارد که لباس های قدیمی را به کسی ببخشد. علاوه بر کمد، باقی لباس ها را در چند چمدان بزرگ جای داده و داخل انبار گذاشته است به نحوی که برای سفر رفتن هیچ وقت چمدانی خالی در دسترس ندارد. سارا با انبوه لباس هایی که دارد می تواند سال های سال بدون اینکه چیزی بخرد سر کند اما از آنجا که علاقه زیادی به خرید لباس دارد، باز هم هرچه خوشش می آید می خرد و به زور داخل کمد جا می دهد در نتیجه هر ماه به حجم لباس هایی که قرار است پوشیده نشوند اضافه می شود. «هر وقت کمدم را مرتب می کنم و حجم لباس ها را می بینم به خودم قول می دهم دیگر چیزی نخرم اما همین که لباس قشنگی در مغازه می بینم وسوسه می شوم و دوباره خرید می کنم. حجم زیاد لباس ها من را دچار اضطراب می کند و خیلی عصبی می شوم. گاهی تصمیم می گیرم برخی لباس ها را به خیریه بدهم و شروع می کنم به جدا کردن لباس های اضافی اما در نهایت پشیمان می شوم چون دلم نمی آید هیچ کدامشان را بیرون بدهم و فکر می کنم بالاخره یک روزی این را می پوشم. در واقع هم از روی هم جمع شدن لباس ها کلافه می شوم و هم از فکر بیرون دادنشان مضطرب.»
سارا این را می گوید و اضافه می کند که خودش هم به دنبال راهکاری است که از دست لباس های اضافه خلاص شود و از انبار کردن آنها دست بردارد چون دلش نمی خواهد این خصلت همیشه با او بماند.
افرادی که علاقه به جمع آوری اشیا دارند تا جایی ممکن است غیرعادی به نظر نرسند اما از جایی به بعد این گونه رفتارها بیشتر شکل بیماری یا بهتر است بگوییم اختلال به خود می گیرد که بالطبع تبعاتی را به همراه دارد. نام این اختلال، اختلال احتکار یا ذخیره سازی است.
دکتر علیرضا ثابت، روانشناس در این باره چنین می گوید: «افراد مبتلا به اختلال احتکار از آنجا شناسایی می شوند که به طور افراطی به جمع آوری اشیا می پردازند و هیچ وسیله ای را دور نمی اندازند حتی وسایلی که بی اهمیت و بلاارزش به نظر می رسند و یا خراب و بلااستفاده شده اند. این افراد البته معمولا فکر می کنند اشیای آنها ارزشمند هستند درحالی که دیگران چنین نظری ندارند. آنها به همین دلیل از دیگران ناراحت می شوند چون به اشیای خود علاقه زیادی دارند و دوست دارند دیگران هم ارزش اشیا را درک کنند و باور داشته باشند که این وسایل یک روز به درد می خورد. در بعضی موارد هم اختلال فرد عامل ژنتیکی دارد و معمولا در پدر و مادرش هم مشابه آن وجود داشته است. این افراد با اشیای خود که سال ها آن را جمع کرده اند احساس آرامش پیدا می کنند و دور شدن از وسایل آنها را مضطرب می کند به همین دلیل معمولا اهل سفر هم نیستند و ترجیح می دهند به وسایلشان نزدیک باشند.»
اما اختلال احتکار چه بلایی سر فرد مبتلا می آورد؟ دکتر ثابت در پاسخ به این سوال می گوید: «اختلال احتکار فرد را در معرض بیماری های جسمی، پایین آمدن سطح عملکرد در جنبه های مهم زندگی و فشار مالی و اقتصادی قرار می دهد و نیز روابط فردی او با اعضای خانواده و دوستان را مخدوش می کند. آنها گاهی آنقدر وسیله در خانه احتکار می کنند که جایی برای زندگی عادی باقی نمی ماند و امور عادی زندگی مثل آشپزی، خوابیدن و حتی راه رفتن در خانه مختل می شود. این مساله سبب می شود فرد تحت تاثیر آسیب های مختلف قرار گیرد، مثلا دست و پایش به وسایل خانه گیر کند و زمین بخورد و یا موقعی که حادثه ای همچون آتش سوزی بروز کند، نتواند بموقع خودش را نجات دهد.»
به گفته این روانشناس لازم است فرد مبتلا به اختلال احتکار، از مشاوره روانپزشکی بهره مند شود و یا به تشخیص مشاور در جلسه های گروه درمانی شرکت کند تا به رفع مشکلش کمک شود چرا که گاهی کتمان و بی اطلاعی فرد از اختلالی که به آن مبتلاست، اثرات ناخوشایندی به همراه خواهد داشت.
دریافت صفحه با کد QR