آمریکا در اندیشه شتاب علمی

آموزش عالی در هر کشوری یکی از اصلی‌ترین ارکان تولید علم به‌شمار می‌رود که علاوه‌بر ارتقای سطح علمی، نقش تربیت و آموزش دانشجویان و محققان و غنی کردن نیروهای توانمند را در هر کشوری برعهده دارد. آمریکا از دوران دونالد ترامپ و بر هم خوردن روابط آمریکا و چین از نظر علمی هم دچار تنزل شد به‌طوری‌که جدایی این کشور از چین و ممانعت از حضور دانشمندان چینی در آمریکا، این کشور را از نظر پیشرفت‌های علمی تا حد زیادی تحت تاثیر قرار داد. ماحصل آن هم پیشروی چینی‌ها از آمریکا در زمینه تولید علم دنیا بوده و در چند سال اخیر رتبه نخست تولید علم را از آمریکا گرفته‌اند. این اتفاق، آمریکایی‌ها را به فکر ایجاد تحولی عظیم برای دستیابی به جایگاه قبلی خود انداخته است. به‌رغم اینکه کنگره آمریکا بودجه قابل‌توجهی را به بخش‌های آموزش عالی اختصاص نداده، اما برخی اعضای کنگره که اتفاقا افراد بانفوذی هم هستند و اغلب جایگاه مهمی در مراکز آموزش عالی و پژوهشی دارند، با لابی‌گری اقدام به کسب بودجه‌های قابل‌توجه برای دانشگاه‌های خود کرده‌اند. این شواهد نشان می‌دهد که این‌گونه اقدامات و بعضا لابی‌گری‌ها تنها محدود به بهارستان و مجلس ایران نمی‌شود بلکه در کشور پیشرفته‌ای مانند آمریکا هم بسیاری از نمایندگان و سناتورهای مجلس با توجه به ارتباطاتی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با دانشگاه‌ها دارند، تلاش می‌کنند بودجه‌های قابل توجهی را نصیب دانشگاه‌های خاص کنند.

بودجه علوم خیلی دندان‌گیر نیست
کنگره آمریکا 23 دسامبر از یک لایحه یک هزار و 700 میلیارد دلاری رونمایی کرد که برای 9 ماه آینده اعمال خواهد شد. در این میان، قانونگذاران نتوانستند بودجه‌های پیشنهادی را به نفع پژوهش تمام کنند و تمایل به افزایش بودجه‌های دفاعی، آنها را از افزایش چشمگیری بودجه بنیاد ملی علوم بازداشت و برخی دیگر از آژانس‌های پژوهشی و علمی آمریکا نیز با افزایش بودجه‌های ناچیزی مواجه شدند. سناتورها و اعضای مجلس نمایندگان از هر دو حزب از این لایحه برای اعطای 15 میلیارد دلار بودجه به 7200 پروژه استفاده کردند. این پروژه‌ها تسهیلات پژوهشی و طرح‌های آکادمیک را در صدها دانشگاه و کالج دولتی دربرداشت. این هزینه‌ها بیانگر آن است که قانونگذاران آمریکا از اختیارات قانون اساسی خود بر هزینه‌های فدرال به نفع رأی‌دهنگان استفاده می‌کنند. مبلغ بودجه اختصاص‌یافته طی سال جاری تا حدود نصف افزایش داشته است. اما شواهد حکایت از آن دارد بودجه‌ای که برای سال 2023 اختصاص یافته بالاتر از بودجه‌های سال‌های گذشته است. طرفداران این افزایش بودجه بر این باورند که این افزایش می‌تواند علاوه‌بر تامین نیازهای محلی و ایالتی، حمایت‌ها را از صورتحساب‌های مخارج ضروری افزایش دهد و به‌عنوان وزنه تعادل در اولویت‌های هزینه‌ای قوه مجریه عمل کند. اما به‌نظر می‌رسد بخش زیادی از این بودجه در سال جدید میلادی به حوزه علوم تعلق نگرفته بلکه بیشتر به ارتقای سیستم حمل‌ونقل، احداث مسکن جدید یا توسعه اقتصادی منطقه‌ای تعلق گرفته و همین امر موجب نگرانی بسیاری از دانشمندان آمریکایی شده است. همچنین دانشمندان و محققان حوزه‌های علمی نگران این موضوع هستند که رشدی که در سال 2023 در اختصاص بودجه اتفاق افتاده، ممکن است این بودجه را از گرنت‌های مالی رقابتی منحرف کند. در این میان، قانونگذاران بر این باورند که فرآیند تخصیص بودجه تعیین‌شده از سوی کنگره آمریکا کمی خودسرانه به نظر می‌رسد اما حتی کسانی که از بودجه بیشتر برای پژوهش‌های رقابتی حمایت می‌کنند نیز به دنبال تخصیص بودجه‌های جداگانه و قابل‌توجه هستند تا از حمایت‌های بیشتری از سوی فدرال در بخش پژوهش بهره‌مند شوند.

لابی‌گری برای دریافت بودجه بیشتر
به گزارش science، جانسون، رئیس سابق کمیته علمی مجلس نمایندگان معتقد است که دانش کافی برای چگونگی توزیع بودجه و تامین مالی بخش پژوهش وجود ندارد، بنابراین، باید از هر فرصتی برای به رسمیت شناختن اهمیت پژوهش استفاده کرد. او برای سال 2023 حدود دو میلیون دلار بودجه برای مرکز علوم پزشکی دانشگاه فناوری تگزاس در منطقه دالاس به دست آورده است. مطالعاتی که قانونگذاران برای تامین مالی پژوهش‌ها در برنامه‌های وزارت نیرو انجام داده‌اند، نشان می‌دهد به تعداد پروژه‌هایی که از طریق بررسی شایستگی انتخاب شده‌اند، مقالات و اختراعات زیادی تولید شده‌اند. دانشگاه ایالتی میسوری در سال 2021 در رتبه 321 بین دانشگاه‌های آمریکا قرار گرفت و توانست 85 میلیون دلار بودجه دریافت کند. کلاس‌های حوزه علوم و آزمایشگاه‌ها در این دانشگاه قدمتی 50 تا 90 ساله دارند و به بیش از 100 میلیون دلار برای استانداردسازی کلاس‌ها و آزمایشگاه‌های این دانشگاه موردنیاز است. «بلانت» که سال‌هاست ریاست دانشگاه میسوری را عهده‌دار است، از نفوذ خود در کمیته تخصیص اعتبارات سنا برای کسب بودجه بیشتر برای دانشگاه استفاده کرده به‌طوری‌که 300 میلیون دلار را در هر یک از دو لایحه آخر هزینه فدرال درج کرده است. این مبالغی که به‌عنوان بودجه دریافت کرده، او را به یکی از پنج شرکت‌کننده برتر در کنگره تبدیل کرده است که توانسته همه چیز را به نفع خود و دانشگاه تمام کند. گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهد که اگر هر کدام از اعضای کنگره نفوذ «بلانت» را داشتند، کل بودجه دانشگاه‌های آمریکایی به بیش از 160 میلیارد دلار می‌رسید. این دو برابر هزینه‌ای است که سازمان‌های غیردفاعی سالانه برای حوزه علوم هزینه می‌کنند. به گفته «بلانت»، حدود 24 هزار دانشجو در این دانشگاه مشغول تحصیل هستند که 2500 نفر از آنها در رشته علوم و 8 هزار نفر دیگر هم در کلاس‌های علمی شرکت می‌کنند و مسئولیت ریاست دانشگاه فراهم کردن تمام امکانات رفاهی دانشجویان است. در اختصاص بودجه سال گذشته، دموکرات‌ها که کنترل کنگره را برعهده داشتند، قوانین را به‌گونه‌ای وضع کردند که سوءاستفاده‌ای در کار نباشد. اعضای کنگره تمام اختصاص بودجه‌ها را افشا می‌کردند و از اختصاص بودجه بیشتر به اشخاص یا پروژه‌هایی که برای آنها سود و منفعت داشت، خودداری می‌کردند. قانونگذاران تنها بودجه‌ها را به بخش کوچکی از هزاران حسابی که فعالیت‌های دولتی را تامین می‌کنند، اختصاص می‌دهند. باوجود این، اختصاص بودجه‌های پژوهشی در یکی از آژانس‌های علوم آمریکا یعنی موسسه ملی استاندارد و فناوری از اهمیت بالایی برخوردار است. در سال 2022 اختصاص بودجه‌ها بیش از نیمی از 103 میلیون دلار مازاد را به خود اختصاص داده که این سازمان برای حساب تحقیقاتی داخلی خود دریافت کرده و تقریبا یک‌چهارم بودجه کلی این مرکز حدود یک میلیارد و 600 هزار دلار اعلام شده است. «ریچارد شلبی»، از سناتورهای آمریکایی 672 میلیون دلار از بودجه سال 2023 آمریکا را برای ایالت محل تولد خود یعنی آلاباما اختصاص داد. او که از پیشگامان مفهوم وقف اعضای هیات‌علمی دانشگاهی است، در مجموع بودجه 100 میلیون دلاری را برای دانشگاه آلاباما اخذ کرد. از طرف دیگر، «پاتریک لیهی» سناتور دیگری است که 212 میلیون دلار به نفع ایالت مادری خود یعنی «ورمونت» کسب کرد که شامل 30 میلیون دلار وقف اعضای هیات‌علمی برای کالج Honors دانشگاه «ورمونت» اختصاص داده شده است. در این میان، کل بودجه‌ای که «بلانت» برای ارتقا و به‌روز‌رسانی تجهیزات تحقیقات و پژوهشی دانشگاه میسوری در کلمبیا کسب کرده شامل 61 میلیون دلار برای تجهیزات پژوهشی دانشگاه میسوری، کلمبیا و 20 میلیون دلار برای مرکز نوآوری در پردیس Rolla است. او همچنین 6 میلیون دلار به دانشگاه ایالتی میشیگان به‌منظور بهره‌مندی از موقوفه‌ها و جذب و حفظ اعضای هیات‌علمی اختصاص داده است.

بسته بودجه‌ای 2023 کنگره برای حوزه علوم
به‌گزارش موسسه فیزیک آمریکا، درست است که بودجه‌های پژوهشی و علمی تعیین‌شده برای سال میلادی جدید با اهداف بلندپروازانه آمریکا فاصله دارد، اما به‌نظر می‌رسد افزایش بودجه‌ای که در آژانس‌های علمی اتفاق افتاده هر چند خیلی قابل توجه نیست اما به نظر می‌رسد توانسته با تورمی که در این کشور در حال رخ دادن است، همگام بوده و در برخی موارد حتی افزایش دو برابری پیدا کرده است. جمهوری‌خواهان از اهرم خود در سنا برای کنترل بودجه‌های ارائه شده استفاده کرده‌اند تا برخلاف خواسته دموکرات‌ها، هزینه‌های دفاعی با افزایش بیشتر و بخش‌های غیردفاعی با افزایش کمتر بودجه مواجه شوند. اگر نگاهی به چرخه بودجه سال 2022 بیندازیم، این توافق باعث شد بسیاری از مشکلات مالی که از سوی دموکرات‌ها برای آژانس‌های علمی ایجاد شده بود، متوقف شود. حتی هنوز هم بسیاری از آژانس‌ها همگام با تورم، افزایش بودجه‌هایی را دریافت می‌کنند و بعضی نیز با افزایش دو برابری بودجه مواجه شده‌اند. در این بین، افزایش بودجه بنیاد ملی علوم، موسسه ملی استاندارد و فناوری و نیز دفتر علوم وزارت نیرو درنهایت با اهداف بلندپروازانه‌ای که مسئولان آن در سر می‌پروراندند، فاصله دارد. با مذاکراتی که اعضای کنگره انجام داده‌اند، یک میلیارد دلار مازاد بودجه از طریق بخش مکمل بسته بودجه‌ای به بنیاد ملی علوم تعلق گرفت که به نظر می‌رسد قرار است در کمک‌رسانی به بلایای طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. دموکرات‌ها این افزایش بودجه بنیاد ملی علوم را بیشترین افزایش بودجه‌ای عنوان کرده که این مرکز تاکنون دریافت کرده است.
علاوه‌بر بنیاد ملی علوم، چند آژانس و سازمان علمی دیگر هم از بودجه‌های مکمل و اعتبارات ویژه برای کمک به اوکراین بهره‌مند شده‌اند. قانون تراشه و علوم تنها میان‌بُر در بین چرخه‌های بودجه است که بر آن تاکید شده تا بودجه‌هایی که به آن اختصاص می‌یابد بتواند اهداف سال مالی 2024 را برای آمریکا تامین کند. قانون تراشه‌ها و علوم در آگوست 2022 از سوی جو بایدن تصویب شد که قرار است طی آن 280 میلیون دلار صرف توسعه پژوهش‌های خانگی و تولید نیمه‌رساناها در آمریکا شود. در عین حال، برخی آژانس‌های علمی هزینه‌های خود را از بودجه‌های چندساله افزایش می‌دهند که پیش از این توسط سایر منابع تکمیلی ارائه شده‌اند که از آن جمله می‌توان به قانون سرمایه‌گذاری زیرساخت‌ها و مشاغل، قانون کاهش تورم و مقررات نیمه‌رساناها در قانون تراشه‌ها و علوم اشاره کرد.

افزایش 12 درصدی بودجه بنیاد ملی علوم
در جدیدترین جلسه‌ای که در کنگره آمریکا برگزار شده، بودجه کلی بنیاد ملی علوم در سال 2023 با افزایش 12 درصد مواجه شده و به 9 میلیارد و 880 میلیون دلار رسیده است که با کل افزایش یک میلیارد دلاری که از طریق بودجه مکمل برای برای مواجهه با بلایای طبیعی ارائه شده، محاسبه می‌شود. این افزایش بودجه به‌طور تقریبی نصف میزان افزایشی است که دولت درخواست کرده بود و دو میلیارد دلار کمتر از بودجه‌ای است که در قانون تراشه و علوم پیشنهاد شده است. به نظر می‌رسد که طبق معمول، بسته بودجه‌ای ارائه شده برای سال 2023، سطوح بودجه‌ای را برای هیچ یک از اداره‌های بنیاد ملی علوم شامل اداره‌های جدید فناوری، نوآوری و مشارکت (TIP) که توسط قانون تراشه‌ها و علوم مجاز شناخته شده، در نظر نگرفته است. با وجود این، از بنیاد ملی علوم خواسته شده 335 میلیون دلار از بودجه‌های مکمل را برای اجرای این قانون صرف کند. این بنیاد قرار است بخشی از این بودجه‌ها را صرف تاسیس نخستین موتور نوآوری منطقه کند که طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته طرحی را برای راه‌اندازی مرکز جدید فناوری منطقه‌ای در وزارت بازرگانی در نظر گرفته است. بودجه مکمل این طرح قریب 459 میلیون دلار تخمین زده شده است. این بسته بودجه‌ای، بنیاد ملی علوم را بر آن داشته تا حداقل بودجه را برای پژوهش‌های اصلی هزینه کند که زیرساخت‌های پژوهشی موجود را شامل می‌شوند. با نگاه به تسهیلات و امکانات آینده، این بنیاد باید 30 میلیون از بودجه تعلق گرفته در سال 2023 را به تجهیزات نسل بعدی نجوم اختصاص دهد.

موسسه ملی استاندارد و فناوری و 32 درصد بودجه بیشتر
طبق آخرین گزارش‌ها، بودجه این موسسه پژوهشی در سال جدید با افزایش 32 درصدی به یک میلیارد و 600 میلیون دلار رسیده و حدود نیمی از بودجه مازاد به پروژه‌های خارج از آژانس اختصاص می‌یابد. بودجه پژوهش اصلی این موسسه با افزایش 10 درصدی به 890 میلیون دلار و بودجه حفظ تسهیلات آژانس با افزایش 63 درصدی به 130 میلیون دلار رسیده است. این در حالی است که بودجه قانون تراشه‌ها و علوم با افزایشی که مواجه شده‌اند به ترتیب به 979 و 200 میلیون دلار رسیده است. بودجه 395 میلیون دلاری این موسسه صرف پروژه‌های ساخت‌وساز، خرید تجهیزات، پژوهش و نوآوری‌های آموزشی خواهد شد. بیشترین بودجه اختصاص‌یافته 45 میلیون دلاری است که به تسهیلات پژوهشی هیدرولوژیکی در دانشگاه آلاباما و 35 میلیون دلاری برای تسهیلات ریاضیات و علوم در موسسه نظامی Marion در آلاباما اختصاص یافته است. در جزئیات بودجه اختصاص‌یافته به این موسسه اشاره شده است که تنها 7 میلیارد دلار از آن به بخش تولید نیمه رساناها و بودجه‌های تحقیق و توسعه آن اختصاص یافته است. از دو میلیون دلاری که صرف R&D شده، 100 میلیون دلار آن صرف پژوهش‌های اندازه‌شناسی داخلی و 490 میلیون دلار هم صرف طرح‌های جدید اختصاص‌یافته به بسته‌های نیمه‌رساناها می‌شود. سهم این موسسه از ساخت شبکه موسسات آمریکایی با رشد 5 برابری به 98 میلیون دلار رسیده است.

بودجه 8 میلیارد و 100 میلیون دلاری اداره علوم وزارت نیرو
بودجه این سازمان با افزایش 8 درصدی به 8 میلیارد و 100 میلیون دلار در سال 2023 رسیده است. درحالی‌که این مبلغ بسیار کمتر از هدف تعیین شده 8 میلیارد و 900 میلیون دلاری قانون تراشه و علوم است، اما به‌طور قابل توجهی از 7 میلیارد و 800 میلیون دلار درخواست شده فراتر می‌رود. آنها به‌تازگی یک میلیارد و 550 میلیون دلار افزایش یکباره بودجه‌ای داشته‌اند که مجموعه پروژه‌های بزرگ این دفتر را ارتقا می‌دهد. علاوه‌بر افزایش 138 میلیون دلاری قانون کاهش تورم، یکی از پروژه‌های آزمایشگاه ملی بروکهاون دست‌کم 70 میلیون دلار دریافت خواهد کرد که 40 میلیون دلار بیشتر از مقداری است که درخواست شده بود.

رشد 8 درصدی بودجه انرژی کاربردی وزارت نیرو
بودجه‌های اختصاص‌یافته به اداره‌های وزارت نیرو به بهره‌وری انرژی و انرژی‌های تجدیدپذیر، انرژی هسته‌ای، انرژی فسیلی و مدیریت کربن با افزایش 7 تا 8 درصدی روبه‌رو شده‌اند. این افزایش بودجه شامل بودجه 300 میلیونی دفتر انرژی هسته‌ای است. در این میان، کنگره با برخی پیشنهادات بودجه‌ای بایدن موافقت نکرد. بودجه 3 میلیارد و 460 میلیون دلاری دفتر بهره‌وری انرژی و انرژی‌های تجدیدپذیر بسیار کمتر از 4 میلیارد و 940 میلیون دلاری بود که درخواست شده بود. دولت همچنین به‌جای بودجه مازاد 350 میلیون دلاری برای آژانس‌های پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته به‌منظور مقابله با کاهش تغییرات آب و هوایی، تنها با 20 میلیون دلار افزایش، بودجه‌ای 470 میلیون دلاری را به این بخش اختصاص داد. همچنین 45 میلیون دلار بودجه پیشنهادی برای رآکتورهای پژوهشی جدید دانشگاه‌محور تعیین شده است.

بودجه‌ای 2 برابر بودجه پیشنهادی برای اداره ملی امنیت هسته‌ای
بودجه پایه این مرکز با افزایش 7 درصدی در سال 2023 به 22 میلیارد و 200 میلیون دلار رسیده است که با دو برابر بودجه پیشنهادی روبه‌رو شده است. بیشتر بودجه‌های مازاد صرف راه‌اندازی مجدد تسهیلات تولید پلوتونیم در منطقه رودخانه ساوانا در کالیفرنیای جنوبی و آزمایشگاه ملی لس آلاموس در نیومکزیکو خواهد شد. تامین بودجه برای پژوهش، فناوری و مهندسی با افزایش 3 درصدی به بیش از 3 میلیارد دلار رسیده است. بودجه‌های اختصاص‌یافته به تاسیسات ملی احتراق و علوم فوتونی با افزایش 30 میلیون دلاری نسبت به سال 2022 به 380 میلیون دلار رسیده است.

بودجه 144 میلیارد دلاری وزارت دفاع
این وزارتخانه با تمام حساسیت‌هایی که دارد بودجه مکمل 319 میلیون دلاری اوکراین را دریافت کرده و به‌طورکلی، با افزایش 17 درصدی بودجه، کل بودجه این وزارتخانه به 144 میلیارد دلار رسیده است که نسبت به 7 سال گذشته دو برابر شده است. بودجه‌های برنامه‌های پژوهشی این مرکز هم با افزایش 6 درصدی به 2 میلیارد و 900 میلیون دلار رسیده است. بودجه آژانس پروژه‌های پژوهشی پیشرفته دفاعی آمریکا نیز با افزایش 5 درصدی به 4 میلیارد و 70 میلیون دلار رسیده که بخش اعظمی از آن صرف پروژه‌های کامپیوتری پیشرفته شده است.

بودجه 25 میلیارد و 400 میلیون دلاری ناسا
بودجه سازمان فضایی ناسا با افزایش 6 درصد در سال 2023 به 25 میلیارد و 400 میلیون دلار رسیده است. بودجه‌های اداره ماموریت علوم نیز با افزایش دو درصدی به 7 میلیارد و 800 میلیون دلار رسیده است. کنگره آمریکا همچنین 90 میلیون دلار را برای پروژه تلسکوپ «نقشه‌برداری اجسام نزدیک به زمین» (NEO Surveyor) اختصاص داده است.

رشد 6 درصدی بودجه سازمان ملی اقیانوسی و جوی
بودجه این سازمان با افزایش 6 درصدی به 6 میلیارد و 200 میلیون دلار رسیده است. در این بین، بودجه اداره پژوهش اقیانوسی و جوی این سازمان با 17 درصد افزایش به 761 میلیون دلار رسیده است که پژوهش‌هایی در حوزه‌های آب و هوا، اقلیم و اقیانوس‌ها انجام می‌شود. این سازمان 828 میلیون دلار هم بودجه مکمل دریافت خواهد کرد.

افزایش بودجه یک‌سوم بودجه پیشنهادی برای سازمان زمین‌شناسی آمریکا
بودجه سازمان زمین‌شناسی آمریکا با افزایش 7 درصدی به یک میلیارد و 500 میلیون دلار رسیده است که یک‌سوم میزان پیشنهادی دولت است. بودجه مازاد صرف برنامه‌های پژوهشی آمادگی در برابر بلایای طبیعی، منابع انرژی و معدنی، اکوسیستم‌ها و منابع آبی می‌شود. قرار است 23 میلیون و 500 هزار دلار از این بودجه صرف طرح ارتفاع سه بعدی این سازمان شود.

بودجه 47 میلیارد و 500 میلیون دلاری موسسه ملی بهداشت
بودجه 2023 این سازمان که یکی از سازمان‌های مهم آمریکاست با افزایش 6 درصدی به 47 میلیارد و 500 میلیون دلار رسیده است. پروژه‌های پژوهشی پیشرفته سلامت آژانس طرحی است که با پیشنهاد بودجه 5 میلیارد دلاری از سوی بایدن مواجه شد، اما کنگره تنها یک میلیارد و 500 میلیون دلار به این طرح اختصاص داده است.