کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

فمینیسم، آن دیگری و مادرانگی

فریبا پروینیان، روزنامه ایران

14 مرداد 1402 ساعت 17:38

امروز بیشتر زنان جوان، دست کم در چند سال نخست زندگی، ضرورتی برای فرزنددار شدن احساس نمی کنند و فرزندداری را مزاحم اشتغال، رفاه و رشد و پیشرفت خود می دانند. به همین دلیل، آنها حتی اگرمشکل مالی هم نداشته باشند، حاضر نمی شوند فرزنددار شوند.


ژولیا کریستوا با زنانی مواجه است که روحشان بیمار است و او نگران از دست رفتن وجه خیالی، زیبایی شناسانه و مادرانه زنان دوره مدرن است. زنانی که با از دست دادن اینها و ابتلا به انواع بیماری های روانی، روح خود را از دست داده اند.
وی ادعا دارد که تاکیدش بر حفظ «نبوغ زنانه» است و می خواهد مادرانگی را بازسازی کند. او اقرار می کند فعالیت های فمینیستی گذشتگان او، نه تنها موقعیت برابر برای زنان به ارمغان نیاوردند و هرگز موفق نشدند زنان را از حاشیه نشینی و سرکوب نجات دهند بلکه موجب شد در دوره کنونی با زنانی مواجه باشند که به غیر از بیگانگی، با سرکوب، نادیده انگاشتن، طرد، اضمحلال، سرگشتگی، تحقیر و خشونت، اضطراب و پریشانی نیز دست و پنجه نرم می کنند.
ژولیا یک فمینیست است از گونه پسامدرن آن. او به دنبال جامعه ای است که در آن دو پارگی و تقابل میان زن و مرد وجود نداشته و تعامل جایگزین تقابل شود. اما وقتی به خانواده می رسد، همچون گذشتگان خود در گودالی از تعفن دست و پا می زند. وی از یک «سرپیچی» صحبت به میان می آورد؛ «تخطی از یک ممنوعیت».
اما او زنان را به چه نوع «سرپیچی» تشویق و ترغیب می کند؟ از دید او «سرپیچی» به منزله جابه جایی و هم آمیزی است بنابراین امیدوار است نسل سوم به دنبال شیوه هایی باشد تا امیال چندگانه زنان را با هم آشتی دهند.
نظریه «آشتی امیال چندگانه زنان» راه حل فمینیست پسامدرن برای جبران خلا جنسی است. ایریگاری دامنه بروز و کارکرد میل جنسی را شامل تمامی اشکال بیان انسانی از جمله ساختارهای اجتماعی می داند. بنابراین مردسالاری جلوه ای از کارکرد انرژی جنسی مردانه است و تا زمانی که «زن زنانه» سرکوب شده از بند رها نشده باشد، مردان اختیار نظم موجود را در دست خواهند داشت، لذا یکی از راه هایی که زنان بالغ می توانند این توان بالقوه و این قدرت درونی را به فعل درآورند، به کار بستن همجنس خواهی و خودانگیزی است.آنان این پرسش را طرح کرده اند که آیا زنان می توانند از وجود ارتباط با ناهمجنس به آرمان های زنان متعهد بمانند یا خیر، لذا حمایت از خانواده های همجنس گرا در دستور کار فمینیسم قرار گرفت و حتی برای داشتن فرزند در بسیاری از کشورها قوانین حمایتی تصویب شده و اخیرا نیز صنایع نوظهوری چون خرید و فروش اسپرم از بانک یا از طریق بنگاه ها و موسسات پزشکی و حامی، بخصوص در مورد همجنس گرایان زن رواج یافته است. همچنین سازمان ملی زنان امریکا تلاش هایی را برای شکستن تابوهای موجود درباره همجنس گرایی زنان آغازکرد، این رویکرد نتیجه بند 16 کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان به عنوان یکی از اسناد مهم بین المللی است که در سال 1979 در خصوص مسائل زنان به تصویب رسید. این سند بر حق یکسان در انتخاب شریک جنسی و ازدواج با رضایت کامل و آزادانه دو طرف ازدواج تصریح می نماید.
نظریه «آن دیگری» در نگاه فمینیسم نظام خانواده را به ناکجاآباد همجنس گرایی کشاند. دکتر کلودیا شاپمن از فعالان حزب سوسیالیست ملی آلمان، همجنس گرایی را زنگ خطری برای جامعه بشریت دانسته و اظهار می دارد لزبین ها خود را زنان برتر می دانند، در حالی که محکوم به فنا و نابودی هستند.
در گفتمان فمینیستی مهم ترین مصداق غیریت مرد است. فمینیست ها بدون فرض غیریت مرد از تعریف زن و حقوق زنان باز می مانند. زن هر آن چیزی است که مرد نباشد. آنان تقابل مردان و زنان را بسیار فراتر از واقعیت های عینی می دانند. بدین ترتیب، تفاوت زن و مرد به عرصه تقابل و پیکار تبدیل می شود. هرچند که ادعا کنند به دنبال تعامل هستند ولی در عمل در پیکاری هستند که هدف آنها در این پیکار سرکوب مردان تعریف شده است. لذا تمرکز اصلی و بارز آنها در خانواده و شکستن نظام خانواده با چنین نگرش خصمانه ای نسبت به مردان، طبیعی است که هرگونه پیوندهای عقیدتی و فرهنگی سست و از هم گسسته خواهد شد. مهم ترین پیوند زن و مرد علقه زوجیت است. زوجیت مانع بزرگی برای رسیدن به حقوق زنان تلقی می شود، زوجیت مفهومی مردانه است که موجب انقیاد زنان می شود. از این رو، برای پیکار با مردان لازم است علقه زوجیت نفی شود.
هرچند که ادعا می کنند به دنبال مادرسالاری فاشیستی نیستند و آن را حرکتی خطرناک می پندارند، اما در نظریه های خود جامعه را به هرج و مرج می کشانند که ناشی از دیدگاه برتربینی جنس زن است. در نظریات شان به دنبال آفرینش جامعه مادینه بیرون از جامعه نرینه هستند و با این سیاست حذفی جامعه انسانی خود را متلاشی کردند.
ژولیا به صراحت اقرار می کند «قصد من بطور مشخص، آرام کردن «نبرد تا دم آخر» بین گروه های رقیب است، اما نه به امید آشتی، چون هرچه باشد، تحسین برانگیزی فمینیسم در این است که آنچه را که در چهارچوب قرارداد اجتماعی نمی گنجد و حتی مهلک است، آشکار می کند، بلکه به این امید است که بیشترین سیالیت در درون هویت فردی و جنسی رخ دهد، نه از طریق طرد دیگری.»
هنری مکوو، پژوهشگر امریکایی، یکی از دلایل رواج همجنس گرایی را، ترویج آموزه های فمینیستی در تمام سطوح جامعه و بویژه در بین زنان جوان امریکایی دانسته است. وی فمینیسم را جنبش همجنس بازی زنانه خوانده است: «فمینیسم که تحت عنوان «حقوق زنان» تعبیر می شود، در واقع یک جنبش همجنس بازی زنانه است. این جنبش، زنان را به طرف این اعتقاد می راند که این جامعه است که غرایز زنانه را به آنها می آموزاند و این غرایز شیطانی هستند. این جنبش به آنها می آموزد که از مردان بترسند و با آنها رقابت کنند و رضایت را به جای خانواده در اشتغال بجویند.»
فمینیست ها همچنان بر این عقیده پایبند هستند که «سرنخ ستم بر زنان» نظام خانواده است، یعنی مجموعه ای شامل ساختاری اجتماعی و یک ایدئولوژی معین که همان خانواده خواهی است. بنابراین ابتدا در پی فروپاشی آن بودند. فمینیست ها برای تضعیف خانواده و ارکان آن به بیان های مختلف روی آوردند. خانه را به زندان زنان توصیف کردند: «زنان ازدواج کرده بیش از آنکه فرشته ای در خانه باشند، یک زندانی در خانه بودند.» مادرانگی را «کارکردی حیوانی» دانستند. میل، قانون ازدواج را تنها قانون بازمانده از دوره برده برداری می دانست «حال که برده داری ملغی شده است، ازدواج تنها اسارت واقعی شناخته شده در قانون ماست. از این به بعد، غیر از کدبانوی خانه، هیچ برده قانونی دیگری وجود ندارد.» همسر بودن و مادرانگی، دو وصف زنان است که به عقیده فمینیست ها عاملی برای انقیاد زنان است و باید مورد انکار واقع شود. این دو وصف (همسر و مادر بودن) بنیاد کانون خانواده است. بنابراین، باید کانون خانواده به عنوان عامل انقیاد درونی زنان، تضعیف و نادیده گرفته شود، بطوری که در برنامه عمل 125 صفحه ای کنفرانس زنان در چین 1995(م) از ازدواج، مادری، یا زندگی خانوادگی اسمی به میان نیامده است.
آنها برای گذر از دو امر طبیعی همسر و مادر بودن، به نظریه پردازی پرداختند و تولید مثل و بچه دار شدن را زیر سوال بردند و آن را عاملی دانستند که موجب تحمیل نقش مادری و همسری می شود و معتقد بودند زنان در برابر خواست جامعه مختارند و می توانند چنین نقشی را نپذیرند. برخی از آنان معتقدند که زنان فقط زمانی می توانند خود را از کنترل مردان برهانند که از قید تولید مثل آزاد شده باشند. از این رو، سقط جنین عمل بحقی برای زنان تلقی شده و سال هاست که فمینیست ها به دفاع از حق سقط جنین برخاسته اند.
این نگرش خانمانسوز فمینیسم، همان نگرش سکولاریستی، دنیوی یا مدرن در حوزه مطالعات زنان است. جوهره نگرش تجدد غربی در نگرش های فمینیستی حضور دارد. بنیادی ترین اصل دنیویت مدرن، فردیت این جهانی است که عبارت از اصالت نفسانیت انسان است. جنبش رهایی زنان در غرب از نظریه فمینیستی جز این انتظار ندارد که چگونه به فردیت خود آگاهی یابد. تمام مطالعات مدرن با تکیه بر فردیت آغاز می شود و به سرانجام خود می رسد. فردیت، عبارت از نفی مرجعیت جز «من» و ضرورت آزادی من است. از این رو، نزاع فمینیستی تنها با دیگری نیست، بلکه با خود نیز هست. فمینیست ها حتی با زنانگی خود نیز منازعه دارند و نیز با مادری و همسری خود.
فردیت در نگرش فمینیستی، دو اصل دیگری را نیز دربر دارد: اصالت لذت و اصالت نفع و سود. هر آن چیزی که خوشایند نفسانیت باشد، اصالت دارد. لذت دنیوی، کیفیت نفسانی آنی است. لذت دنیوی، امروزی است. پس برای زنان فمینیست امروزی بودن اصالت دارد. امر منفعت آمیز آن است که سود و نفع آن به «من» بازگردد. نفع و سود دیگری بی معناست. انسان مدرن نمی تواند در نفس با دیگران احساس شراکت کند. اگر در این جهان سودی باشد، از آن من است. دیگران بسان رقیبانی هستند که این سود را از من ربوده اند و من چاره ای جز به چنگ آوردن آن ندارم و اگر هم به چنگ دارم، همواره باید در حراست از آن کوشا باشم. به عبارت دیگر، سود نتیجه کار فرد است. دیگران هیچ سهمی در این سود ندارند تا با فرد شراکت داشته باشند. نفع، تقسیم شدنی نیست و هرچه هست، از آن فرد است.
بر پایه این نوع نگرش، اندیشه ای که در گذشته مادر شدن را پدیده ای توام با شادی و نشاط و نقطه عاطفی در زندگی می پنداشت، در اثر رسوخ دیدگاه های فردگرایانه مدرنیستی و فرهنگ سازی فمینیست ها رنگ باخته است. زنان چنین استدلال می کنند در صورت بچه دار شدن فرصت های تحصیلی و شغلی خود را برای رسیدن به موقعیت برابر با مردان از دست خواهند داد و آن مانعی است در جهت دسترسی به منابع قدرت و اعتبار اجتماعی. «مادر شدن» و «فرزندآوری» را فاقد اصالت می دانند، با این توجیه که از احساسات و موقعیت هایی سرچشمه می گیرند که در گذشته به زنان تحمیل شده است و نوعی «وابستگی» ایجاد می کند و مانع فرایند پرتحرک یافتن خویش می شود. «خویشتن» از نظر ایشان همان خودی است که باید به نهایت لذت دنیوی برسد. آنان ارزشمندی را در این می بینند که خود را «جامع تر و شرافتمندانه تر» ببینند و این جامع بودن و شرافتمند بودن از نگاه ایشان آنان را چنان مقهور خودبزرگ بینی کرده است که دیگر قادر به کشف هویت شخصی «متعادل»ی نیستند که در محیط اجتماعی خود بتوانند به انتظارات دیگران پاسخ گویند و تجربه لذت آفرین و قدرت بخش مادری در منظومه فکری ایشان جایگاه خود را از دست داده است.
پیش نویس سند کنفرانس پکن، بر «فردگرایی»، بیش از خانواده تاکید کرده است. به گونه ای که واتیکان را به واکنش شدید واداشته است. سخنگوی واتیکان اظهار داشت: «اتحادیه اروپا درصدد است دیدگاه مذهب نسبت به «نقش مادری» را تغییر دهد و از حقوق و مسئولیت والدین نسبت به فرزندان بکاهد.» ماکس استایرنر و سورن کی یرکه گارد از فردیت دفاع کردند و کی یرکه گارد با صراحتی بی مانند نوشت «فرد بیش از نوع ارزش دارد» و اعلام کرد که ذهنیت فردی و معنایی مهم تر از آن یعنی سوبژکتیویته، حقیقت است. کی یرکه گارد نوشت که انسان از این رو از جانوران متمایز می شود که همچون فرد وجود دارد. گسترش این نوع فرهنگ و ارزش در جوامع موجب اشاعه ایده ها و ارزش های زنانه غربی در سطح جهان شد تا آنجا که امروز بیشتر زنان جوان، دست کم در چند سال نخست زندگی، ضرورتی برای فرزنددار شدن احساس نمی کنند و فرزندداری را مزاحم اشتغال، رفاه و رشد و پیشرفت خود می دانند. به همین دلیل، آنها حتی اگرمشکل مالی هم نداشته باشند، حاضر نمی شوند فرزنددار شوند.


کد مطلب: 303

آدرس مطلب :
https://www.ecovatan.ir//article/303/فمینیسم-دیگری-مادرانگی

اکووطن
  https://www.ecovatan.ir/