بسیار محتمل به نظر می رسد که دنیا شاهد حرکتی به سمت دفترهای غیرمتمرکزی باشد که پرداخت ها، دارایی های توکن شده و پروتکل های مالی مانند مبادلات و بازارهای وام را ترکیب می کنند. سیستم های مالی غیرمتمرکز اولین نمونه از کاربردهای توسعه این فناوری است و قابل انتظار است که پیشرفت های مشابهی در زیرساخت های متمرکز نیز شکل گیرند.

در تعریف پول همواره سهمی متعلق به ریسک معامله است. ریسک طرف مقابل یا ریسک طرف معامله مفهومی در امور مالی است که نشان می دهد، چقدر احتمال دارد طرف معامله یا قرارداد در تعهدات خود کوتاهی کند. به این ترتیب بدیهی به نظر می رسد هنگامه بحران مالی بهترین موقعیت برای پرداخت بدهی باشد. در یک طرف طیف، بانک های مرکزی قرار دارند که اسکناس، اوراق خزانه و اوراق قرضه را به عنوان بدهی دولت ارائه می کنند.
در سوی دیگر، بانک های تجاری جای می گیرند و برای تضمین تعهدات خود محدودیت بیمه دارند.کسری در بانکداری به این معنی است که سپرده گذاران تحت نظارت تیم های مدیریت ریسک، سپرده ای را برای کسب سود به اشخاصی وام داده اند، از این رو در نظام اعتباری فعلی همواره آنچه دارایی درنظر گرفته می شود، به همان میزان بدهی در طرف دیگر ترازنامه قرار می گیرد. سپرده گذاران ریسک سیاست های بانک را از این طریق به عهده می گیرند و در اغلب اوقات از آن اطلاعی ندارند، اگرچه بانک ها تنها «طرف مقابلی» نیستند که از چنین ساختاری بهره می برند. کارگزاران بورس و اوراق بهادار نیز سازوکار مشابهی دارند و دقیقا به همین دلیل شرکت حمایت از سرمایه گذاران اوراق بهادار شکل گرفته است. سقف بیمه کوتاهی برای سهام و سایر دارایی های افراد در بازارهای مالی وجود دارد که فقط تا 500 هزار دلار را پوشش می دهد.
دسترسی آسان به اعتبار در آمریکا که با جریان جذب سرمایه هنگفت از منابع مالی خارجی پس از بحران بدهی روسیه و بحران مالی آسیا مربوط به دوره 1997-1998 نیز تقویت شد، منجر به رونق ساخت وساز مسکن در این کشور شده بود. سهل انگاری در استانداردهای دریافت وام و افزایش قیمت املاک و مستغلات نیز به رشد حباب مسکن کمک کرد. دریافت انواع مختلف وام یا کارت های اعتباری به راحتی صورت می پذیرفت و مصرف کنندگان سقفی برای بدهی درنظر نگرفته بودند. تعداد موافقت نامه های مالی به نام اوراق بهادار وام مسکن (MBS) و وثیقه تعهدات بدهی (CDO) که ارزش خود را از پرداخت وام مسکن و قیمت مسکن می گرفتند، به عنوان بخشی از رونق مسکن و اعتبارات، افزایش چشمگیری پیدا کردند. چنین نوآوری های مالی موسسات و سرمایه گذاران در سراسر جهان را قادر می ساخت تا در بازار املاک آمریکا سرمایه گذاری کنند.
وام های مسکن با میزان ریسک مختلف به وثیقه تعهدات بدهی هایی تبدیل شده بودند که از نظر آژانس های رتبه بندی مالی، ریسک بالایی داشتند، در نتیجه دارایی ها و میزان ریسک طرف مقابل مرتبط با آنها دیگر با هم مطابقت نداشت. بانک ها نیز وثیقه تعهدات بدهی بسیاری را در پوشش داده بودند. بحران2008 زمانی آغاز شد که وام گیرندگان نتوانستند اقساط وام های خود را بپردازند و بانک ها راهی برای گریز از قبول شکست موجود نداشتند و در نهایت منجر به فروپاشی شدید اقتصادی شد. یکی از اولین و اصلی ترین موارد استفاده از فناوری رمزنگاری و مدیریت کلیدهای خصوصی، به سرمایه گذاران این اجازه را می دهد چندین عامل خطر کلیدی را شناسایی و حذف کنند. در وایت پیپر بیت کوین نوشته شده توسط ساتوشی ناکاموتو در 2008 آمده است: «امروزه، صنعت تجارت اینترنتی برای پردازش پرداخت های الکترونیکی تقریبا به طور انحصاری به نهادهای مالی شخص ثالث متکی است. این سیستم برای اکثر تراکنش ها کارآمد است، اما ساختار مبتنی بر اعتماد به شخص ثالث، ضعف بزرگی برای آن محسوب می شود.»
پیش از بیت کوین، تصور پول دیجیتال در ساختار اعتباردهی دیگری ممکن نبود. در تنها روش موجود به واسطه نهاد مالی ثالث در ازای دلار یا ارزهای دیگر، اعتبار دریافت می کردند. نهادهای شخص ثالث همواره مورد هدف قانون گذاران قرار می گرفتند و همیشه این احتمال وجود داشت که پول های ارسالی به مقصد خاص، توقیف یا مسدود شوند. در سیستم پولی ارز دیجیتال، ریسک طرف مقابل به این صورت وجود ندارد. زمانی که ارز دیجیتالی در کیف پول دیجیتال فرد و بر بستر شبکه ذخیره شود، دیگر هیچ شخص ثالثی وجود ندارد که این قدرت را داشته باشد رمزارز فرد را توقیف یا تراکنش ها را سانسور کند.

گیلاس روی کیک
در حال حاضر فناوری بلاک چین به اندازه ای که بتواند جایگزین نظام اعتباری فعلی باشد توسعه نیافته است، با این وجود کماکان امکان حذف یا به حداقل رساندن ریسک مسوولیت و طرف مقابل را با مدیریت کلیدهای خصوصی برای دارایی های دنیای واقعی فراهم کرده است. بانک آمریکا (BAC) در گزارش از مطالعه پژوهشی که 29ژوئن منتشر کرد اعلام داشت توکن سازی تنها یکی از کاربردهای فناوری بلاک چین است و می تواند زیرساخت های مالی و غیر مالی و بازارهای مالی را طی پنج تا 15 سال آینده متحول کند. آلکش شاه و اندرو ماس؛ تحلیلگران این گزارش به این نکته اشاره کردند که جهان در آستانه تحول بنیادینی است که ممکن است نحوه انتقال، تسویه و ذخیره ارزش در هر صنعت را تغییر دهد.
توکن سازی فرآیندی است که در آن دارایی های دنیای واقعی به توکن هایی مبتنی بر بلاک چین تبدیل می شوند. توکن سازی دارایی های سنتی و انتشار دارایی ها به شکل توکن شده، پتانسیل افزایش کارآیی و کاهش هزینه ها در طول چرخه عمر دارایی، بهبود تخصیص کارآمد سرمایه، بهینه سازی زنجیره های تامین جهانی، تسریع نسل جدید نرم افزار را دارد. بانک آمریکا در گزارش خود خاطرنشان می کند فناوری های فراگیری همچون رادیو، تلویزیون و اینترنت دهه ها زمان لازم داشتند تا مورد اقبال عمومی قرار گیرند، بااین حال انتظار می رود دارایی های دیجیتال جهت کسب اعتماد عمومی به زمان کمتری برای تطابق با شرایط احتیاج داشته باشند. در این گزارش آمده است که با افزایش کارآیی های غیرقابل جایگزینی، پیاده سازی فناوری بلاک چین تسریع خواهد شد.

مشکل تراشی نهادهای قانونی
بانک آمریکا همچنین در گزارش دیگری به این عنوان پرداخت که تعارض میان اقدامات نظارتی بازار ارزهای دیجیتال، توسعه بلاک چین را تحت الشعاع قرار می دهد، اگرچه بازار رمزارز با نوسانات شدیدی روبه رو بوده است، با این حال دارایی های دیجیتال از ابتدای مه پس از افزایش 52 درصدی از ابتدای سال، تنها 24 درصد کمتر از شاخص سهام نزدک عمل کرده اند. تحلیلگران؛ الکس شاه و اندرو ماس در این زمینه عنوان کردند اقدامات کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) باعث ایجاد عدم اطمینان نظارتی و فشار بر قیمت های رمزارزها شده است. نهادهای نظارتی آمریکا اوایل ژوئن اعلام کردند که علیه بایننس، موسس آن، چانگ پنگ ژائو و شرکت زیرمجموعه Binance. US به اتهام نقض قوانین اوراق بهادار فدرال شکایت تنظیم کرده است.
تنها یک روز بعد صرافی رقیب کوین بیس نیز با اتهامات مشابهی روبه رو شد. بانک آمریکا در گزارش خود تاکید دارد تمرکز بیش از حد بر موانع نظارتی، تایید صندوق قابل معامله در مبادلات بیت کوین (ETF) در ایالات متحده و برچسب فعالیت غیرقانونی، توسعه سریع و یکپارچه سازی زیرساخت های فناوری دفتر کل توزیع شده و بلاک چین را تحت الشعاع قرار می دهد. دفترهای توزیع شده با مجوز خصوصی و از زیر شبکه های بلاک چین است که امکان توکن سازی دارایی های مالی سنتی را فراهم می کنند.

توکن سازی طلا
البته بانک آمریکا سابقا نیز در گزارشی توکن سازی دارایی های واقعی را محرک کلیدی پذیرش دارایی های دیجیتال خوانده بود. بر اساس این گزارش، ارزش بازار طلای توکن شده در مارس 2023 به بیش از یک میلیارد دلار رسیده است. توکن سازی فرآیند قرار دادن مالکیت دارایی های ملموس، مانند فلزات گرانبها، بر روی بلاک چین است و خریدوفروش آسان و دائمی دارایی ها را به جهت آنکه دیگر معاملات شامل کارگزاران سنتی نمی شوند را فراهم می کند. فرآیند توکن سازی به طور کلی شامل دو نوع از دارایی ها می شود. دارایی های مشهود از جمله املاک، طلا و به همین شکل دارایی های نامشهود که شامل اطلاعات حساس، حق رای، شماره شناسنامه و کارت های اعتباری، مجوز ها و گواهینامه ها هستند. توکن سازی به معنای تغییر شکل و بازنمایی دارایی یا شیء در بستر بلاک چین است.
برای دستیابی به این هدف، توکن سازی شامل فرآیندی است که تعریف ویژگی های شیء موردنظر است. این فرآیند شامل دیجیتالی کردن و وارد ساختن تمامی اطلاعات موردنیاز در بلاک چین است. توکن ها پس از ثبت، قابل تعویض و ذخیره هستند. در این فرآیند، توکن تعریف شده این امکان را فراهم می آورد تا هر چیزی به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از بلاک چین شاخته شود. تایید و ثبت اطلاعات تراکنش ها در بلاک چین به واسطه الگوریتم های اجماع صورت می‎‎‎‎‎گیرد و برای تمام گره ها (Node) در شبکه فرستاده می‎‎‎‎‎‎‎شود. به این ترتیب شفافیت اطلاعات در این فناوری تضمین شده است و عموم مردم به تاریخچه مالکیت صفحه ها دسترسی دارند و می توانند آنها را مشاهده کنند. مزیت دیگر توکن سازی بر بستر فناوری بلاک چین، سند مالکیت است.
اسناد مالکیت ثبت شده در صفحات بلاک چین با تقریب خوبی قابل جعل و انکار نیست. قبل از ظهور طلای توکن شده، سرمایه گذارانی که به دنبال تجارت در بازار طلا بودند، می توانستند صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس (ETF) و معاملات آتی را خریداری کنند، یا کسانی که به دنبال در اختیار گرفتن طلای فیزیکی بودند، می توانستند آن را از طریق دلال ها خریداری کنند اما روش های متداول سرمایه گذاری با اشکالاتی در تعیین هزینه یا نقدینگی روبه رو بودند. طلای توکن شده، امکان دسترسی و تسویه لحظه ای 24ساعته، بدون هزینه مدیریت، انبارداری یا بیمه را فراهم می کند.تحلیلگران بانک آمریکا اذعان کردند طلای توکن شده امکانی برای سرمایه گذاران خرده پا فراهم می کند و تجزیه، انتقال مالکیت و ارزش فیزیکی طلا را به شکلی درآورده که سابقا امکان پذیر نبوده است.
در این یادداشت آمده است که توکن سازی این فلز گرانبها می تواند نقدینگی را افزایش دهد و سرمایه گذاران را قادر سازد تا با سرعت و بهره وری بهتری پرتفوی را مدیریت کنند. این گزارش همچنین به این نکته اشاره دارد که توکن سازی زنجیره تامین طلا می تواند به نفع سرمایه گذارانی باشد که به تضمین برای اینکه طلای موردنظر از یک معدن خاص یا از یک منطقه مشخص تهیه شده باشد، احتیاج دارند. در صورت رفع چالش ها، تامین مالی غیرمتمرکز می تواند از زیرساخت مالی جدید حمایت کند. نوآوری دیجیتال پیشرفت های عمده ای را برای سیستم مالی به ارمغان آورده اما معماری سیستم کماکان مثل سابق یکسان و هنوز متمرکز است.

مزایای تمرکززدایی
بسیاری از مزایایی که معمولا به سیستم های مالی غیرمتمرکز (DeFi) یا به طور کلی بلاک چین نسبت داده می شود، می توانند از طریق زیرساخت متمرکز نیز به دست آیند. قراردادهای هوشمند به سیستم های غیرمتمرکز محدود نمی شوند؛ در واقع می توان از همان استانداردها و محیط های اجرایی در دفتر کل متمرکز نیز استفاده کرد. نمونه های بی شماری از ماشین مجازی اتریوم (ماشین مجازی که بر روی تمام رایانه های شبکه بلاک چین می تواند نصب شود و قراردادهای هوشمند را اجرا کند) وجود دارد که در کنار پروتکل های اجماع متمرکز به شدت استفاده می شود. به طور مشابه، همان استانداردهای توکن و پروتکل های مالی را هم می توان در پلتفرم های متمرکز استفاده کرد. حتی ترکیبی از فناوری های جدید و قدیمی نیز می تواند سیستم های کارآیی را شکل دهد.
صندوق بین المللی پول در ویژه نامه ای که از آینده پول و رمزارزها منتشر کرده بود، اشاره می کند علاوه بر تمامی استدلال های بالا، تجربه تا به امروز جهان نشان می دهد سیستم های متمرکز با مدیریت خوب بسیار کارآمدتر از بلاک چین های عمومی هستند، با این حال سیستم های متمرکز بر یک پیش فرض بسیار قوی استوارند: اعتماد به واسطه ها و نهادهایی که عمدتا غیرشفاف هستند. چنین اعتمادی را نباید بدیهی انگاشت و تاریخ نمونه های بی شماری برای ارائه دارد و بحران مالی 2008 یکی از کوچک ترین مثال ها برای فساد و خطاهای درون نهادهاست، با این حال زمانی که اقتصاددانان زیرساخت های مالی را موردبحث قرار می دهند و ویژگی های بلاک چین های عمومی را با ویژگی های سیستم های متمرکز مقایسه می کنند، معمولا فرض می کنند که نهادهای متمرکز خیرخواه هستند و به این صورت مشاهده مزایای تمرکززدایی را دشوار می سازند.
بلاک چین های عمومی شفاف هستند و از آنجا که آنها توسط نهادواحدی کنترل نمی شوند، می توانند زیرساخت بی طرف، مستقل و منسجمی را برای تراکنش های مالی فراهم آورند. کد در سیستمی باز ذخیره و اجرا می شود، تمامی داده ها در دسترس و قابل تایید هستند. این به محققان و سیاستگذاران اجازه می دهد تا معاملات را تجزیه و تحلیل کنند، مطالعات تجربی را انجام دهند و شاخص های مختلف ریسک را در زمان واقعی محاسبه کنند. مهم تر از هر مزیت دیگری، دسترسی به صفحات محدود نیست و دو کاربرد اساسی دارد.
اول، نبود محدودیت های دسترسی، ساختاری بی طرف ایجاد می کند که نمی تواند بین موارد استفاده یا ذی نفعان تبعیض قائل شود. این در تضاد شدید با دفترهای مجاز است که قوانین آن توسط نهادی متمرکز تنظیم می شود. از آنجا که قوانین مورداستفاده بسیار مشخص و نهادها بسیار متمرکز هستند، دستیابی به استانداردهای پذیرفته شده جهانی ممکن است دشوار باشد و حقوق دسترسی و استفاده از زیرساخت به راحتی می تواند بازیچه سیاست و منافع غیر شود. سیستم های غیرمتمرکز می توانند این موانع را از سر راه بردارند و به طور بالقوه از مشکل عدم همکاری جلوگیری کنند یا به حداقل برسانند.
دوم، سیستم مالی غیرمتمرکز بر روی زیرساخت لایه ای ساخته شده است. یک دفتر کل غیرمتمرکز به این معنی نیست که همه چیزهایی که در بستر آن مستقر شده اند باید به همان اندازه غیرمتمرکز باشند. ممکن است در مواردی دلایل موجهی برای محدود یا مشمول مداخله دسترسی به نشانه ها یا پروتکل های مالی خاص وجود داشته باشد. این محدودیت ها را می توان در سطح قرارداد هوشمند بدون به خطر انداختن بی طرفی کلی زیرساخت اصلی اجرا کرد، با این حال اگر دفتر کل از قبل متمرکز شکل داده شده بود، غیرممکن بود که موارد مورداستفاده بر مبنای را به طور قابل اعتمادی غیرمتمرکز کرد.
از نقطه نظر صندوق بین المللی پول بسیار محتمل به نظر می رسد که دنیا شاهد حرکتی به سمت دفترهای غیرمتمرکزی باشد که پرداخت ها، دارایی های توکن شده و پروتکل های مالی مانند مبادلات و بازارهای وام را ترکیب می کنند. سیستم های مالی غیرمتمرکز اولین نمونه از کاربردهای توسعه این فناوری است و قابل انتظار است که پیشرفت های مشابهی در زیرساخت های متمرکز نیز شکل گیرند. منطقی به نظر می رسد اگر بهره وری بالای تراکنش ها تنها در صورتی امکان پذیر باشد که دارایی ها و پروتکل های مالی در یک دفتر کل باشند. در حال حاضر شبکه های متمرکز و غیرمتمرکز بسیار دور و جدا از هم شکل گرفته اند.
دارایی های رمزنگاری شده و ارزهای دیجیتال بانک مرکزی حتی اگر در بستر یکسان بدون دارایی یا پروتکل های مالی دیگری مستقر شوند، تطابق پذیر نیستند. ایجاد زیرساخت متمرکز قابل ترکیب با دارایی ها و پروتکل های مالی جدید دیگر امکان پذیر است، اما با توجه به چالش های مرتبط با دفاتر مجاز، مدیریت آن خطرناک و دشوار است. این مشکل به تنهایی انگیزه لازم برای تمرکززدایی را شکل می دهد.

چالش ها و تعارضات
مزایای زیادی در مورد سیستم های مالی غیرمتمرکز وجود دارد، اما چالش ها و تعارضاتی وجود دارد که باید درنظر گرفته شود. اول، خطر فریب یا «تئاتر عدم تمرکز» وجود دارد. آنچه به طور کلی به عنوان سیستم های مالی غیرمتمرکز شناخته می شود؛ در واقع اغلب به شدت متمرکز است. در بسیاری از موارد، پروتکل های سیستم های مالی غیرمتمرکز تحت فیدهای داده متمرکز هستند و می توانند توسط افرادی با «کلیدهای مدیریت» یا تخصیص توکن حاکمیتی بسیار متمرکز (حق رای) شکل یا تحت تاثیر قرار گیرند، درحالی که تمرکز جزئی لزوما آسیب زا نیست، مهم است که بین تمرکززدایی واقعی و شرکت هایی که ادعا می کنند سیستم های مالی غیرمتمرکز هستند درحالی که؛ در واقع زیرساخت های متمرکز را ارائه می دهند، تفاوت قائل شود.
دوم، تغییر ناپذیری می تواند خطرات جدیدی را به دنبال داشته باشد. ممکن است اجرای حفاظت از سرمایه گذار سخت تر باشد و خطاهای برنامه ریزی قرارداد هوشمند می تواند عواقب مخربی داشته باشد. ترکیب پذیری و طرح های پیچیده تعریف توکن که شبیه به بازپرداخت وثیقه است، به انتشار شوک در سیستم کمک می کند و ممکن است بر اقتصاد تاثیر بگذارد. سوم، ماهیت شفاف بلاک چین و ایجاد بلوک غیرمتمرکز می تواند از منظر حفظ حریم خصوصی مشکل ساز شود. علاوه بر این، امکان استخراج رانت ها از طریق پیش روی تعمیم یافته را فراهم می کند: پدیده ای که به عنوان ماینر/ حداکثر ارزش قابل استخراج (MEV) شناخته می شود. کسانی که تراکنشی را مشاهده می کنند که حاوی دستور مبادله دارایی ها در صرافی غیرمتمرکز است، می توانند با پیش دستی در صدور تراکنش، این اقدام را پیش تر انجام دهند (or sandwich.) از این رو، ماینر پیشتاز به هزینه صادرکننده معامله اصلی سود می برد. راه حل های بالقوه ای وجود دارد که می توانند تا حدی این مشکل را کاهش دهد، اما آن راه حل ها نیز خود تعارضاتی در پی دارند.
در نهایت، دوران گذار و قرارگرفتن کامل در بستر بلاک چین در مقیاس جهانی را نمی توان بدون به خطر انداختن برخی از ویژگی های منحصربه فرد این فناوری عملیاتی ساخت. ایجاد بلوک غیرمتمرکز هزینه های سنگینی را به همراه دارد. الزامات سخت افزاری نمی تواند خودسرانه بالا باشد، زیرا این امر باعث می شود بسیاری از ذی نفعان قیمت گذاری های متفاوتی داشته باشند و تمرکززدایی را به خطر بیندازند. مقیاس پذیری زنجیره صفحات را محدود می کند و کارمزد تراکنش ها را بالا می برد.
مبادله بین امنیت، تمرکززدایی و مقیاس پذیری معمولا به عنوان سه گانه دشواری اجرایی به تصویر کشیده می شود. یک راه حل بالقوه به اصطلاح Layer 2s نامیده می شود. این صفحات به گونه ای طراحی شده اند که برخی از بار را از دوش بلاک چین بردارند و در عین حال به کاربران اجازه می دهند در صورت بروز مشکل، از طریق امکاناتی که بلاک چین در اختیارشان قرارداده حقوق خود را حفظ کنند. رویکرد فعلی گذار به سمت تمرکززدایی اگرچه امیدوارکننده است اما در بسیاری از موارد، هنوز به تضمین و تنوع اشکال زیرساخت متمرکز نیاز دارد.